13. Ikuspegi kritikoa izateko baliabideak eman, eta negazionismoak hartzen dituen formak identifikatu

Eztabaidara zientziaren ekarpenak eta datuak ekarri behar dira, arazoa kokatzeko zein irtenbideak proposatzeko. Ez daitezela hartu erabakiak sentsazio eta aurreiritzietan oinarrituta, baizik eta datuetan eta ikerketetan.

Zientzia-kazetaritzaren ardura bada pentsamendu kritikoa garatzeko baliabideak ematea gizarteari. Desoreka epistemikoaren kontzientzia izateaz gain, Pentsamendu kritikoa garatzeko Elhuyarren dekalogoa baliagarria izan daiteke, informazio osatua lortzeko, nork bere jarrera autoebaluatzeko eta falazia zein jarrera negazionistak identifikatzeko. Halaber, kontuan hartu erakunde askok zuriketa berdea ere baliatzen dutela iruzurraren bidez beren irudia hobetzeko ahaleginean.

Negazionismo-mota batzuk begien bistakoak diren arren, beste batzuk ez dira identifikatzen hain errazak: “beti gertatu dira aldaketak kliman”, “zientzian ez dago erabateko kontsentsurik”, “teknologia berdeak dira klima-larrialdiari aurre egiteko irtenbidea” (positibismo teknologikoa), “ez dago zereginik” (ezkortasun klimatikoa),”espezieak desagertzea normala da”…

Batzuetan, errealitatea deserosoa da, eta gizakiok errealitatea ukatzera jotzen dugu. Orduan, mugimendu negazionistak sortzen dira errealitatea onartu nahi ez dutenen artean. Beti ez da erraza negazionistak identifikatzea. Adi, esaterako, klima-aldaketa onartu bai baina behar diren neurriak hartzeko prest ez daudenekin. Edo, CO2 gutxiago sortu beharrean, CO2-a xurgatzeko teknologiak bakarrik proposatzen dituztenekin. Klima-larrialdiari aurre egiteko irtenbide teknologiko hutsak proposatzea ere bada negazionismo-mota bat. Izan ere, teknologiaren potentzial handiaren aitzakian, benetako eztabaida saihesten dute halako diskurtsoek.

Askotan, interes ekonomiko handiena dutenak dira gehien hitz egiten dutenak. Beraz, adi zer zabaltzen dugun. Edozein iritzik ez du balio. Zientzialariek hamarkadak daramatzate datuak jasotzen. Ebidentzia zientifikoetan eta komunitate zientifikoaren iritzian oinarritu argudioak, eta eman hitza adituei.

Alabaina, ezagutzan ere botere-desoreka handiak daude: oraindik ere, zientziaren ezagutza-esparru jakin batzuk besteak baino gehiago legitimatzen ditugu. Ezagutzaren botere-desoreka horretatik ezin zaio erantzun krisi konplexu honi. Ezinbestekoa da ezagutza-esparru guztien arteko elkarlana.

Are gehiago, ezagutza ez dago akademian soilik. Ezagutzen ekosistema osatua definitu behar da, ez dadin bazterrean geratu, besteak beste, ezagutza tradizionala, gizakiak mendez mende eskuratu duena.

Gipuzkoako Foru Aldundiko Ekonomia Sustapeneko, Turismoko eta Landa Inguruneko Departamentuak sustatu eta finantzatutako proiektua.