Abeltzaintza ekologikoa, inguruarekin bat
2006/02/01 Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria
Abeltzaintza ekologikoa ingurunearekin bat egiten duen ekoizpen-eredu bat da. Eredu hori tokian tokiko ingurura moldatzen da, eta, beraz, ez ditu ezaugarri berak leku batean zein bestean. Baina beti oinarritzen da abereek lurrarekin duten harremanean eta elkarrekintzan.
Abereek lurretik hartzen dute janaria, eta, aldi berean, lurra ongarritzen eta aberasten dute gorotzen bidez. Lurraren emankortasuna bermatzea da helburua, eta baita biodibertsitatea zaintzea ere.
Abeltzainek, lurrari ez ezik, urari ere erreparatzen diote. Hain zuzen ere, abeltzaintza intentsiboaren arazoetako bat hondakin-uren arazketa da. Euskal Herrian, lur-motagatik eta euri asko egiten duelako, erraza da gorotzek lur azpiko urak poluitzea. Hori saihesteko, abeltzaintza ekologikoan ondo zehaztuta dago zenbat buru har ditzakeen eremu batek.
Hala, hektarea bakoitzeko gehienez ere bi abelburu edo dozena bat ardi egon daitezke. Horrekin bermatu nahi da animaliek nahiko janari izatea, eta, gainera, ura ez kutsatzea. Abereen gorozkiez gain, ongarri kimikoek ere poluitzen dute ura, baina abeltzaintza ekologikoan ezin da ongarri kimikorik erabili.
Abereen ongizatea, funtsezkoa
Abeltzaintza ekologikoaren oinarrizko beste alderdi bat abereen ongizatea da. Horrek esan nahi du animaliak behar fisiologikoak aseta izan behar dituela. Batetik, abere bakoitzak nahiko leku izan behar du, bestela estresa sortzen baita. Bestetik, garrantzitsua da espezie bakoitzaren izaera errespetatzea eta berezko jokabidea izateko aukera ematea. Alegia, animalia bakartia bada, bakarrik ibiltzeko aukera izan behar du, eta taldean bizitzekoa, berriz, taldekoia bada.
Horretaz gain, abereak behar fisiologikoen arabera elikatuta egon behar du; bazkako animalia bada, bazka jan behar du, eta, graniboroa bada, alea. Eta, noski, ez du haragirik jan behar ez bada karniboroa. Bestelakoan, janariak ez du gai kimikoren arrastorik izan behar, eta, ahal izanez gero, abeltzainak bere lurretan ekoitzi behar du, hartara itxi egiten baita zikloa. Bazka edo alea erosi behar badu, nekazaritza ekologikokoa izan behar du.
Osasuna giltzarri
Gai kimikoen arrastorik gabeko produktuak lortzea denez helburua, abeltzaintza ekologikoko abereek ez dute hartzen ez hormonarik, ez hazkundearen eta apetituaren estimulatzailerik, ezta botikarik ere. Txertoak, berriz, bakarrik eman daitezke izurri-arriskua badago eta gobernuak hori agindu badu.
Abereak gaixotzen badira, botiken ordez bestelako terapiak erabiltzen dira: homeopatia, aromaterapia eta fitoterapia. Sara Lorda da Biolur Gipuzkoako nekazaritza ekologikoaren elkarteko abere-ekoizpenaren arduraduna, eta albaitari homeopatikoa da. Haren esanean, eredu horretan hazitako animaliak gutxitan gaixotzen dira, osasun ona izateko baldintza guztiak baitituzte. Hala ere, gaixotuz gero eta animaliaren bizitza arriskuan badago, botiken bidezko tratamendua egin daiteke, urtean bitan.
Bestela, homeopatiak eta terapia naturalek emaitza onak ematen dituzte. Esaterako, animaliak berak berez erabiltzen du fitoterapia. Senak aginduta, mesede egiten dion landarea hartzen du, eta sendatu egiten da, albaitariaren esku-hartzerik gabe.
Bestalde, abeltzaintza ekologikoan bertako arrazak hazten dituzte; izan ere, arraza horiek egokituta daude ingurura, eta besteek baino osasun-arazo gutxiago izaten dituzte. Gainera, aberearen fisiologia errespetatzen saiatzen dira abeltzainak; esaterako, berez titia uzten duten garaira arte uzten zaie txekorrei eta arkumeei amaren esnea hartzen, ez da onartzen metodo ez-naturalen bidezko araldien sinkronizazioa, ezta enbrioien transferentzia edo eraldaketa genetikoa ere.
Albaitarien arazo handiena bizkarroiak dira, batez ere ardietan eta ahuntzetan. Gibelari eragiten dioten bizkarroiak ohikoak dira, gibel-fasziola esaterako, eta ahuntzei izugarri eragiten die nematodo batek, estrongiloak.
Sara Lordak dioenez, bizkarroiak saihesteko, sailak txandatzea komeni da, bizkarroiaren zikloa mozteko. Horretaz gain, hobe da abereek ez bazkatzea goizean goiz, orduan ateratzen baitira azalera bizkarroiak. Eguzkiak indarra hartu ahala, bizkarroiak lurperatu egiten dira, eta orduan zailagoa da aberea infektatzea. Baina abereak ahal den denbora gehien egoten direnez kanpoan, ez da erraza goizean ez bazkatzea.
Merkaturatzeko zailtasunak
Neurri horiek guztiak hartuta, abeltzaintza ekologikoan lortzen diren produktuak kalitate gorenekoak dira. Ekoizpen-eredu hori aukeratzen duten abeltzainak pozik egoten dira emaitzekin, eta erabat gogobetetzen ditu abereak ondo hazten direla ikusteak. Baina dena ez da hain ona. Izan ere, arazo handiak izaten dituzte beren produktuak merkaturatzean.
Zaila da kontsumitzaileengana iristea, eta are zailagoa labelarekin lehiatzea eta jendeari garbi uztea zer alde dagoen bataren eta bestearen artean. Gainera, ez zaie ondo iruditzen label-ekoizpenak hainbeste diru-laguntza publiko jasotzea eta berek hain gutxi, kontuan izanda kalitate handiko produktuak ekoizten dituztela.
Hortaz, abeltzaintza ekologikoan dabiltzanek erakundeen aldetik laguntza handiagoa izatea eskatzen dute, bai merkaturatzeko, bai produktuak bereizi eta ezagutarazteko, eta, batez ere, ikerketak egiteko. Hain zuzen ere, garrantzitsua iruditzen zaie ikerketak egitea produktuak hobetzeko eta frogatzeko ezaugarri bereziak dituztela.
