Proxecto Azterkosta

1994/12/01 Alvarez, Josetxo | Cearreta, A. | San Martin (Joseba Alvarez), A. | Torre, G. Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Ekologia

A costa vasca está formada por cantiis rochosos. Normalmente as zonas arenosas localízanse só nalgúns puntos próximos á desembocadura dos ríos. Debido á pendente do relevo do País Vasco, a poboación concéntrase nos vales fluviais, así como nas costas e rías. Por tanto, o noso desenvolvemento industrial sitúase nas concas fluviais e na maior parte das rías. Doutra banda, a actividade das fábricas e a poboación chega até o litoral sobre os ríos.

Os ríos utilízanse como vertedoiros móbiles das nosas actividades. Pero o río que se dirixe ao mar non ten tempo paira recuperarse da contaminación. A auga envelenada dos ríos chega á costa con diferentes compoñentes contaminantes. A perda da produción dos ecosistemas mariños, a perda de especificidades, etc., son os indicadores desta deterioración que está a afectar ás zonas costeiras.

Ademais de todo isto, toda a costa de fácil uso destinarase máis ao turismo e ao lecer. Esta última tendencia incrementouse notablemente nos últimos anos. Grazas a un proceso económico denominado Terciarización podemos atopar resultados como o descenso das actividades pesqueiras tradicionais, o uso continuado das mesmas e a implantación das infraestruturas necesarias paira o lecer, a proliferación de edificios, os portos deportivos, ...

Co obxectivo de informar e sensibilizar sobre esta grave situación, cóntase coa rede de investigación anual Azterkosta. Seguindo os datos do estudo realizado en 1993, imos resumir a situación da costa vasca.

Con toda a enquisa, o uso humano principal é do 60%. É dicir, máis da metade da poboación ten un uso humano moi elevado si tómase completamente o litoral. Se só se consideran zonas de fácil acceso, pódese pensar que o 80% delas son de uso humano (edificios, infraestruturas, industrias...). Dos datos achegados polas enquisas despréndese que son moi raras as dunas e marismas ben conservadas, que até hai moi poucos anos ocupaban una gran superficie no noso litoral.

A través das correntes, a contaminación que chega paira destruír a marea ten una distribución moi homoxénea en Hego Euskal Herria. Ademais, existe un claro equilibrio entre as correntes orixinais (cursos de auga + tubaxes) e as naturais (ríos + filtracións), aínda que as correntes de orixe natural seguen aumentando (57%). En todos eles, as verteduras de mal cor (46%), os de mal cheiro (40%) e os de verteduras líquidas (40%) indican o seu mal estado de saída ao mar.

Outro apartado é o correspondente aos lixos. En xeral, cabe destacar a homogeneidad e cantidade de residuos en todo o territorio (hai de todo e hai moitos). Tendo en conta os datos, habería que analizar as relacións entre consumo e medio ambiente. Os envases e produtos menos retornables, tan utilizados, provocan una gran contaminación en todos os lugares do noso territorio, e ven ben no litoral. Os plásticos non degenerados aparecen no 50% da costa. O alcatrán, o aceite e o petróleo teñen que ver cos peiraos e os traballos dos peiraos. Entre os lixos domésticos destacan os papeis. A pesar da súa gran capacidade dexenerativa, é moi abundante. Por último, destacan en toda a costa os artigos que non se devolven: vidros, latas e botellas, sobre todo nos destinos turísticos.

E Europa? O V Estudo Europeo destaca a ampliación de máis da metade dos espazos humanos costeiros. Neste sentido, a redución de humidais é evidente en todo o continente.

Como en anos anteriores, as correntes artificiais superan ás naturais. No Estado español máis da metade atópanse en mal estado (mal cor, mal cheiro, verteduras líquidas...). En canto aos lixos, o litoral continental está bastante limpo, sendo o lixo doméstico a máis corrente. O aumento da cantidade de residuos é notable en toda Europa, entre os que destacan os plásticos.

Como se pode observar, o noso litoral está a sufrir una grave situación. Con todo, a protección destas zonas non se materializou en ningún caso. Isto é realmente preocupante, porque a Lei de Costas do Estado español establece que o tempo se opón á conservación dos espazos naturais e favorece o crecemento das zonas urbanas.