Cando a protección supón un risco

2007/06/16 Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia

• Ekologia
• Ingurumena
• Ekonomia

Fundada en 1973, a entidade CITES reúne na actualidade a 171 representantes das Administracións Públicas.
(Foto: CITES)

Con todo, son moitas as organizacións e asociacións que o tentan e que desde hai tempo traballan. A organización CITES, por exemplo, naceu en 1973 co obxectivo de preservar as especies ameazadas. O nome provén do Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, una convención sobre o comercio internacional da fauna e flora silvestres ameazadas. Asínano os países que o desexan, e aínda que no momento da súa saída agrupaba a 80 países, na actualidade participan 171.

Paira protexer as especies ameazadas, CITES controla o seu comercio. De feito, cada país encárgase de cumprir no seu territorio as normas ditadas polo CITES. E é eficaz: desde que partiu, ningunha das especies que protexe desapareceu como consecuencia do comercio.

Tres niveis de protección

CITES protexe unhas 33.600 especies clasificadas en tres categorías. No Anejo 1 inclúense unhas 800 especies, que se atopan en perigo de extinción, polo que o seu comercio está totalmente prohibido. No Anejo 2 recóllense 32.500 especies parcialmente ameazadas polo comercio, con menor protección que as anteriores: o comercio non está prohibido, pero existen estritos controis paira o seu comercio. No Anejo 3 recóllense os requisitos esixidos por un país paira apoiar a CITES, que se sitúan ao redor de 300.

CITES controla o comercio de especies ameazadas.

Se se modifica a influencia do comercio sobre unha especie, tamén cambia o tipo de protección da mesma. CITES toma as súas decisións a través de congresos e acaba de celebrarse na Haia do 3 ao 15 de xuño. Representantes de 171 países analizaron 40 propostas, moitas delas relacionadas coa madeira e a pesca.

Con todo, o CITES non só se centra no estado das especies ameazadas, senón tamén nos países que as explotan, moitos deles moi pobres, e nestes casos non é fácil tomar decisións que beneficien a todos.

Intervalo de cambio

Por iso, porque non todas as decisións son sempre positivas, CITES tamén recibe críticas. Por exemplo, recentemente investigadores da Universidade do Sur de París explicaron que dar maior protección a unha especie pode ser contraproducente. En concreto, e aínda que pareza paradoxal, demostraron que o paso dalgunhas especies do segundo ao primeiro prexudica seriamente.

Os investigadores expuxeron as súas primeiras sospeitas en 1985, pero non tiñan probas claras. Agora realizouse un seguimento das especies que pasaron do segundo ao primeiro dos anexos entre 1980 e 2000, demostrando que as sospeitas eran razoables.

Os investigadores realizaron un seguimento do comercio de especies que cambiaron de nivel.

Paira a realización do estudo recompiláronse os datos das transaccións legais de cada especie en tres prazos: dos tres anos anteriores á comunicación do cambio de curso, dos tempos que deciden cambiar de nivel e dos tres anos posteriores á súa transformación. Os datos foron representados gráficamente e presentan un aspecto moi significativo.

Desta forma, tras a entrada en vigor da prohibición, o número de unidades que se comercializan diminúe considerablemente, polo que se reduce a liña no gráfico. Pero antes, é dicir, mentres se acepta o cambio e ponse en marcha as medidas, no gráfico aparece una liña ascendente. É dicir, máis que en anos anteriores á prohibición, trátase das especies máis protexidas. O número medio de unidades compradas aumenta un 135% respecto de anos anteriores.

Isto ten a explicación de que o cambio, é dicir, cando se toma a decisión e entran en vigor as medidas, tárdase entre os 240-420 días. Isto significa que a lei deixa un prazo medio dun ano paira facer negocio con esta especie. E, por suposto, os comerciantes de animais aproveitan esta oportunidade.

Paira algunhas especies, a captura no tramo de cambio pode supor una perda. Por exemplo, cando a tartaruga de Kleinmann e o gato Geoffroyi cambiaron de nivel, no tramo de cambio salváronse 2.800 tartarugas e 5.500 gatos. Estas cifras representan a metade e a décima parte da poboación de animais adultos, respectivamente.

Ademais, a prohibición aumenta o prezo do mercado, o que pode estimular o comercio ilegal. Por exemplo, cando o rinoceronte cambiou de categoría, o prezo da rama aumentou un 400% nos mercados coreanos. Paralelamente, intensificouse a caza furtiva do rinoceronte e trátaa ilegal da súa rama.

Por iso, os investigadores que realizaron o estudo pediron a CITES que o considere na toma de decisións. Ademais, tendo en conta aos explotadores destes recursos naturais, realizáronse propostas concretas de protección das especies. Porque a prohibición non sempre é beneficiosa.

Publicado en Gara.