Beroaren zenbait efekturekiko esperientziak

Gorputzen berotasuna eta tenperatura

Izotz-puska bat ukitzen badugu, hotza sumatuko dugu. Aldiz berogailua ukitzen badugu beroa sumatuko dugu. Gauza askorekin errepika dezakegu esperientzia hau eta gehienetan sentitzen diren bero-mailak desberdinak dira. Tenperaturak adierazten ditu gorputzen bero-mailak. Jakina denez, bero mailek denboran zehar konstante zer iraunik; hau da, gorputzak berotu ala hoztu egiten direla alegia.

Baina kontuz! gure zentzuak ez dira guztiz fidagarriak bero-mailak neurtzerakoan. Egin dezagun esperientzia erraz bat:

Presta ditzagun hiru ontzi

bat ur hotzarekin
beste bat ur epelarekin

• azkena ur beroarekin

Sartu eskuineko eskua ur hotzetan eta ezkerrekoa ur berotan. Denboraldi bat iragan ondoren, atera bi eskuak dauden ontzietatik eta sartu ur epela dagoen ontzira. Zer sumatzen da? Zer ondorio aterako zenituzke?

Beroaren hedakuntza

Solidotan

Hartu txotx luze, burdin-ziri, kobre-ziri, altzairu-ziri, aluminio-ziri eta beira ziri bat eta ura irakiten dagoen katilu batera sartu ziri guzti hauen muturretako bat. Denboraldia igaro ondoren libre dauden muturrak ukitzen baditugu:

Beroak al daude?

Denak berdin berotu al dira?

Ziri hauetako batzuk metalak ziren eta beste batzuk ez. Esperientzia egin ondoren esan al daiteke bai batzuek eta besteek beroa berdin eroaten dutenik?

Likidotan

Ura duen ontzi batera zerrauts-puska fin batzuk botatzen dira. Ondoren sua biztu eta irakiten hasten denean begiratu zerrautsaren higidura nolakoa den. Zerrautsaren alboan dauden ur-tantak higidura berdina izango dute. Zer ondorio aterako zenituzke esperientzia honetatik?

Gasetan eta bereziki airean

Biztu zigarro bat gela bateko berogailu baten ondoan eta jarri zigarroa berogailuaren gainean. Beha iezaiozu zigarro-kearen higidurari. Hau ikusi ondoren gelako airearen higidura marraztuko al zenuke gezi batzuren bidez?

Beroaren transmisio-mota honi konbekziozko transmisioa deritzo.

Aurreko atalean ikusitako esperientziarekin ba al du zerikusirik esperientzia honek?

Erradiazioa

Orain arte ikusi ditugun beroaren hedapen-motetan bitarteko materiala behar zen (airea, likidoa, etab.) Bitarteko hau falta bada, hots, hutsa egin bada adibidez, posible al da berorik hedatzea?

Noski baietz. Bestela, nola helduko zaigu eguzkitiko beroa?

Gainera erradiazioa gainazal txiki batean meta daiteke lupa baten bidez.

Hemen proposatuko dizugun esperientzia, zerau da: lupa baten bidez eguzkiaren izpiak kolore desberdineko gorputzetan, hau da, txuri, hori, berde, gorri eta beltzek metatzea. Zer gertatzen da? Zein da gehien berotzen dena? eta gutxien berotzen dena?