Big Bangaren hutsuneak
1995/01/01 Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria
Hubble-ren konstateak Unibertsoaren hedapen abiadurari zuzenean eragiten dio eta Unibertsoaren ereduari zeharka.
Nature aldizkariaren azaroaren 3-ko alean “ezjakintasunaren mugak” izeneko atalean zientziaren hainbat alorretan non gauden eta jakingai zer dugun maisuki azaltzen da. Muga horien artean Big Bang-arenak ere aipatzen dira.
- Galdutako masa. Hau arazoa da, baldin eta Unibertsoaren dentsitatea dentsitate kritikoaren berdina dela onartzen bada, Ω = ρ/ρ<φοντ φαχε="Αριαλ, Ηελϖετιχα, σανσ-σεριφ">χ = 1 hain justu. Suposizio hori onartzen bada, galduta dagoen masa oso handia da. Ikusten diren galaxiei dagokien masa dentsitate kritikoaren % 1ari dagokiona da. Ikusten ez den masa egon liteke (iraungitako izarrak, distiratzeko txikiegiak diren izarrak, etab.). Alabaina, Ω =1 izatetik urrun gaude oraindik. Non dago bada, gainerantzeko masa? Bi aukera nagusi kontsideratzen dira: oraindik galaxiarik eratu ez duen jatorrizko gasean eta neutrinoen zein antzeko partikuletan. Eztabaida pilpilean dago oraindik.
- Hubble-ren konstantea. Hubble-ren konstanteak Unibertsoaren hedapen-abiadurari zuzenean eragiten dio eta Unibertsoaren ereduari (behin-betiko hedatuko den ala inoiz uzkurtzen hasiko den) zeharka. Onartutako balioa 0,87 ± 0,07 da gaur egun (altuegia akaso kosmologoak lasai uzteko).
- Unibertsoaren adina. Arazo honetan W eta Hubble-ren konstantea (h) daude dantzan. Izan ere, h-ren balioa lehentxeago aipatutakoa bada, Ω-ren balioak 1 baino askoz ere txikiagoa izan beharko du, Unibertsoaren adina gaur egun ezagutzen diren kumulu globular batzuena baino txikiagoa izan ez dadin.
- Isotopo arinak. Isotopo arinen eratze-mekanismoa ez dago oraindik oso garbi.
- Inflakzioa. Big Bangaren inflakzio-faseak buruhauste handiak eragiten ditu oraindik, egun partikulen fisikaz ezagutzen dugunaren harian.
- Grabitazio kuantikoa. Unibertsoaren inflakzioaren aurreko fasearen azterketak, grabitate-eremua koantifikatzea eskatzen du, eta bidea egiten hasi baino ez da egin.
- Kuasareak. 1960ko hamarkadan kuasareak (energia handiko irrati-iturri puntualak) aurkitu zirenean, zalantza nagusi bat planteatu zen: kuasareak zenbait galaxiaren garapeneko faseetako bat dira ala izar gehienen garapeneko faseetako bat dira? Kasu honetan gainera, zer adierazi nahi du horrek?
eu es fr en ca gl
Gai honi buruzko eduki gehiago
Elhuyarrek garatutako teknologia