A capacidade de investigación do transplante de medula ósea paira eliminar o VIH

2018/04/16 Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Medikuntza
• Mikrobiologia

Ao falar do seu traballo, Badiola lembra en primeiro lugar ao “paciente de Berlín”: “É o caso dunha persoa que sufriu una curación da sida como consecuencia do transplante de medula ósea. Ambos padecían leucemia e SIDA e en 2008, ante a inexistencia doutra alternativa, decidiron realizar un transplante de medula ósea paira curar a leucemia. Atopáronse 10 doantes compatibles entre os que había una mutación que impedía o acceso ás células ao VIH: Mutación CCR5 Delta32. Se lle trasplantó a medula ósea deste doante e o resultado foi óptimo: ademais de curar a leucemia, lograron eliminar o VIH”.

Badiola explica que esta mutación se documentou por primeira vez nalgunhas prostitutas africanas e que, aproximadamente, o 1% da poboación padécea. É un dos receptores que utiliza o VIH para acceder ao interior das células: ao estar mutado, o virus non pode entrar na célula, polo que non pode reproducirse.

Linfocito T infectado por virus VIH Ed. NIAID

No Hospital Universitario Virxe das Neves (Selecta) investigan a dous pacientes similares a Badiola Berlingoa, pero teñen a característica de que a súa medula ósea non ten esa mutación e, con todo, o VIH non se puido detectar.

“No caso do berlingo pódese dicir que está curado xa que non toma medicamentos e non se lle pode detectar o virus. Tampouco podemos detectar aos pacientes de Granada, pero de momento seguen tomando retrovirales”, precisou Badiola.

Tampouco en depósitos

En pacientes que reciben retrovirales é normal que non aparezan virus no sangue. Con todo, ocúltase en depósitos, polo que non poden interromper o tratamento. Con todo, nestes dous pacientes que recibiron un transplante de medula ósea, ademais de no sangue, tamén comprobaron os depósitos do virus: leucocitos, medula ósea, líquido cefarlaideo, ileona e glándulas. Nin en sangue nin en depósitos detectaron virus.

Ademais, destes pacientes inxectáronse 100 millóns de linfocitos aos ratos do laboratorio (ratos modificados xeneticamente paira a investigación da sida) que tampouco desenvolveron a sida. Parece que o VIH desapareceu.

“O seguinte paso é deixar de tomar retrovirales e analizar que pasa”, adianta Badiola. Ambos os pacientes recibiron o transplante en 2009 e 2013 e Badiola leva dous anos investigando o seu caso. O seu obxectivo final é coñecer como o transplante de medula ósea consegue a desaparición do VIH.

E é que, segundo Badiola, non é una mera cuestión de mutación dos receptores: A metodoloxía do paciente de Berlín foi probada noutra ocasión e non se completou porque o virus utilizou outro coreceptor, o CXCR4. Por tanto, outros factores inflúen na desaparición do VIH. Estes son os obxectivos da investigación.

Badiola quixo deixar claro que o transplante de medula ósea non pode ser un tratamento contra o VIH: “Estes transplantes teñen un alto risco e cos antiretrovirales conseguimos converter a sida nunha enfermidade crónica. Por tanto, na actualidade, as antirretrovirais son a mellor opción”. Con todo, coñecendo ben a influencia do transplante, é posible que no futuro xurdan terapias paira imitalo e paira iso está a traballar.

A investigación forma parte do proxecto internacional IciStem. Está dirixido polo Instituto de Investigación da Sida IrsiCaixa (Barcelona) e o Centro Médico da Universidade de Utretch (Holanda) e financiado pola Fundación anfAR (EEUU).