Primeiro tratamento contra a síndrome de Creutzfeldt-Jakob

2001/08/16 Astobiza, Amaia

• Biokimika
• Farmakologia
• Medikuntza

B. Stanley O equipo de investigación dirixido polo bioquímico Prusiner estivo experimentando cos ratos e comprobou que até a data o paludismo e a lambliasis, por unha banda, e a esquizofrenia e outras enfermidades psicóticas, por outro, dous medicamentos utilizados paira tratar poden ser utilizados na loita contra a enfermidade de Creutzfeldt-Jakob. Ambos os medicamentos son quinacrina e clorpromazina, respectivamente.

A enfermidade de Creutzfeldt-Jakob é una das variantes da encefalopatía esponxiforme humana. A encefalopatía esponxiforme está causada por priones, partículas infecciosas formadas por formas mutantes da proteína Prp-c que aparece en todos os seres vivos. En condicións naturais, estas proteínas non causan dano, mentres que as formas mutantes localízanse na superficie neuronal producindo enfermidades dexenerativas do sistema nervioso.

Isto débese a que as estruturas espirales das proteínas infectadas expándense e, ademais, asócianse ás proteínas adxacentes e provocan a ampliación das súas estruturas. Entre as enfermidades derivadas deste cambio atópanse a enfermidade das vacas tolas, o scrapie (gando ovino e caprino) e a síndrome de Creutzfeldt-Jakob. En especial os priones infecciosos poden aparecer por mutación xenética herdada e por transmisión.

Primeiro co rato, despois co home

Os dous medicamentos seleccionados polos investigadores presentan una característica fundamental paira loitar contra os priones: poden atravesar a barreira entre o fluxo sanguíneo e as neuronas. Evítase que as Prp-cproteínas sas convértanse en priones infecciosos a partir de quinacrina e clorpromazina.

Paira levar a cabo a investigación utilizáronse células de rato infectadas con priones. En primeiro lugar, as células infectadas foron tratadas co medicamento. Posteriormente, paira asegurarse de que os priones desaparecían das células, interrompeuse o tratamento e viron que ao cabo de tres semanas non aparecían priones. Segundo os investigadores, estas tres semanas son necesarias paira dicir que a enfermidade está realmente curada.

Grazas aos bos resultados obtidos cos ratos, os investigadores queren ver a influencia do tratamento nos seres humanos. Até agora tratáronse dous casos. A un deles, o inglés Rachel Forbes de 20 anos, déronlle una combinación de dous medicamentos e viron que en 19 días a súa situación mellorou moito. Con todo, o outro paciente non mellorou. Por iso, os investigadores creen que hai que ser prudentes. Nos próximos meses preténdese realizar un maior número de ensaios paira analizar e determinar a utilidade de cada medicamento por separado e a súa combinación nos seres humanos.

Ademais, os investigadores non saben moi ben que mecanismos utilizan os fármacos paira eliminar os priones das células. Nos experimentos realizados comprobouse que non parece que a quinacrina e a clorpromazina asóciense ao prión paira evitar que o cambio se transfira a outras proteínas Prp-c sas. Con todo, ambos os medicamentos teñen una característica común á estrutura: teñen una estrutura tricíclica (de tres aneis), da que parte central una cadea lateral formada por moléculas. Ao parecer, esta cadea lateral é imprescindible paira a eficacia do fármaco.

Máis investigación

En futuras investigacións, os medicamentos, individual ou combinados, tratarán de responder á pregunta de si afectan a pacientes con enfermidade avanzada. A incubación da enfermidade dos priones require de tres a corenta anos, pero cando aparecen os primeiros síntomas, a enfermidade desenvólvese rapidamente e, en xeral, aos 12 meses o paciente morre. Todos os pacientes que van ser atendidos estarán na fase final da enfermidade e as doses que se lles dará serán as mesmas que se utilizaban paira tratar o paludismo e a esquizofrenia.

No mellor dos casos conseguiríase eliminar os priones e reparar os danos producidos nas neuronas. Neste caso, a enfermidade curaríase totalmente ou polo menos o paciente melloraría. Outra opción é que, a pesar da desaparición dos priones, os danos producidos nas neuronas sexan irreparables. Neste caso, o fármaco pode impedir o avance da enfermidade. Con todo, a morte pode ser xa inevitable. A última opción é ter un efecto profiláctico sobre quen aínda non teñen síntomas. Así pois, o tratamento podería utilizarse en pacientes que herdaron a enfermidade mediante unha mutación xenética e que enfermaron por contaminación de priones.

No grupo de investigadores traballan neurólogos e bioquímicos. A investigación está liderada polo bioquímico Prusiner e o neurólogo Carsten Korth e os seus resultados foron publicados na revista Proceedings of the National Academy of Science, no número 14 de agosto. En 1997, Prusiner obtivo o Premio Nobel de Fisiología e Medicamento por descubrir que a enfermidade dexenerativa do sistema nervioso, chamada encefalopatía esponxiforme, está causada por priones. Actualmente traballa na Escola de Medicamento da Universidade de California en San Francisco (EEUU).