PEQUENAS EMPRESAS E EMPREGO NA CAPV

1996/10/01 Aranguren, Mari Jose Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Enpresa

Os factores que poden influír na xeración do desemprego poden ser moitos e variados, polo que é difícil analizalos adecuadamente. En calquera caso, a análise da creación e a perda de emprego pode facer evidente este turbio problema, que é o que tentaremos facer neste pequeno traballo, pero que polo risco de que os límites de lonxitude queden na superficie, limitarémonos a analizar un sector de gran peso e tradición na economía vasca, é dicir, a industria manufacturera. E é que, dado o alto impacto que ten no resto de sectores, este caso parécenos moi significativo.

Por tanto, neste estudo analizarase a evolución do emprego na industria manufacturera da CAPV entre os anos 1984 e 1993, así como a incidencia de establecementos de diferentes tamaños nesta evolución.

Ao longo da década 1984-1993, o número de empregos na industria manufacturera vasca diminuíu nun 25%(1), pero esta perda non se produciu en establecementos de todos os tamaños: A perda de emprego só se produciu nas empresas de máis de 19 empregados, mentres que nas de máis de 20 empregados xeráronse postos de traballo. En consecuencia, mentres que en 1984 os establecementos pequenos representaban o 35% do emprego na industria manufacturera, en 1993 este valor alcanzou o 50%(2); o peso dos grandes establecementos na industria manufacturera pasou de representar o 32% en 1984 a representar o 17% (3) en 1993 (ver táboa 1).

198,1993 1-9 10-19 20-49 50-99 100-499 49915005% 6,2 15701% 27019% 11,1 28070% 11,6 80050% 33,0 76494% 31,634824% 17,6 21014% 10,6 24780% 12,5 26724% 13,5% 59037% 29,8% 314919010,5% Evolución do peso de establecementos de diferente tamaño na industria manufacturera vasca 1984-1993 Fonte: Eustat e elaboración propia.

Como se pode observar nesta táboa, durante os anos 1984 a 1993 as cousas cambiaron considerablemente na industria manufacturera vasca, xa que o peso dos pequenos establecementos na evolución do emprego aumentou considerablemente, o que permite afirmar que os grandes establecementos teñen un peso cada vez menor.

E, claro, enseguida vénnos á cabeza a seguinte pregunta: que pasou nos últimos dez anos para que os pequenos establecementos suban tanto e baixen o maior? Hai moitos factores en xogo, pero na nosa opinión a importancia de:

• Os pequenos establecementos que se abren xeran máis emprego que os grandes e, ao mesmo tempo, os grandes establecementos que se pechan xeran maiores perdas de emprego. Calquera pode entender o ensino desta situación: hai que abrir máis establecementos pequenos en lugar de grandes. O impacto no emprego dos establecementos que se abren e pechan débese á influencia das novas entradas e saídas.
• Os establecementos que, como consecuencia da perda de emprego dos grandes establecementos, pasan aos tramos inferiores –e o seu correspondente emprego- son superiores aos establecementos que, como consecuencia dos empregos gañados en pequenos establecementos, pasan aos tramos superiores, e aos que lles corresponde o emprego correspondente. Denominaremos entradas e saídas por transferencia aos cambios de emprego polos establecementos que pasan aos tramos superior e inferior.
• Os establecementos pequenos e que seguen sendo pequenos xeran máis emprego que os grandes e os que seguen sendo grandes ou perden menos emprego. A estes denominaráselles cambio de emprego de establecementos que permanecen no mesmo rango.

Tanto polas novas entradas e saídas, como polas entradas e saídas por transferencias, como pola perda de emprego en establecementos inalterables, a industria manufacturera vasca tiña en 1993 un 25% menos de postos de traballo que en 1984. Isto significa, por unha banda, que os establecementos que se mantiveron na mesma franxa de tempo perderon emprego, por outro, que os establecementos que se pecharon perderon máis emprego que o que crearon os establecementos de nova apertura e, por último, que o número de establecementos medianos e pequenos incrementouse debido á perda de postos de traballo dos grandes establecementos e ao paso aos tramos inferiores.

A pesar de que estes tres factores déronse en común, o impacto do tres non foi o mesmo na industria manufacturera vasca; segundo os datos obtidos, a perda de emprego dos establecementos mantidos no mesmo período foi determinante nos postos de traballo que perdeu a nosa industria. Cabe destacar, por outra banda, que a perda en establecementos que permanecen no mesmo período produciuse en empresas de todos os tamaños, é dicir, establecementos que non variaron de tamaño e por tanto non variaron de espazo perderon postos de traballo na CAPV durante os anos 1984-1993

O impacto negativo das entradas e saídas por transferencias produciuse principalmente en establecementos moi pequenos (de 1 a 9 empregados) e grandes (de máis de 500 empregados), mentres que no resto pódese afirmar que tiveron un efecto positivo. Isto non afecta especialmente a establecementos moi pequenos, pero nos grandes é de vital importancia. Dalgunha maneira, o lixeiro aumento do tamaño e o paso a un maior rango dos establecementos con menos de 10 empregados non supuxo máis que una perda de 219 traballadores, mentres que os establecementos de 500 ou máis empregados perderon 19.165 postos de traballo por transferencias (ver táboa 2).

1984-93 Cambio de emprego total

1984-93 Novas entradas e saídas 1984-93 Transfer. 15,1-13- Cambios de emprego 1984-93.-1-9 10-19 20-49 50-99 100-499 4994809 4168 - 2653 - 1346 - 21013 - 45041% 179,18% 32,34% - 62,91% 230,53% - 36,63% - 9,95% - 4,55% - 6,74% 290,96% Fenómenos que influíron no cambio de importancia no emprego dos establecementos da industria manufacturera vasca. Fonte: Eustat e elaboración propia.

Por último, cabe destacar o número de empregos xerados polas novas entradas e saídas en establecementos de menos de 20 empregados e a perda de postos de traballo en establecementos de máis de 20 empregados (ver táboa 2). É dicir, os establecementos de menos de 20 empregados que se abriron na industria manufacturera vasca crearon máis postos de traballo que os que perderon os que pecharon. Pola contra, o impacto dos establecementos de máis de 20 empregados na industria vasca foi moito máis negro que o da apertura dos postos de traballo perdidos.

Á hora de analizar as conclusións deste estudo, podemos dicir que as pequenas empresas poden desempeñar una importante función social, como é o caso da CAPV, aínda que en moitos estudos de Economía Industrial dise que o elevado peso relativo das pequenas empresas na industria do país dificulta a competitividade do país. Temos datos que o demostran: Desde 1984 até 1993 perdéronse 61.076 postos de traballo na industria manufacturera, pero en establecementos de menos de 20 empregados creáronse 9.965 empregos por novas entradas e saídas.

Os tres fenómenos mencionados e analizados supuxeron na última década una diminución xeneralizada do tamaño dos establecementos da industria manufacturera vasca. En 1984 o persoal medio por establecemento era de 38 persoas, mentres que en 1993 o persoal medio era inferior á metade, 16 traballadores.

Estes son, como lectores, datos obxectivos. A importancia dos pequenos establecementos na CAPV vese claramente elevada, polo que á hora de estruturar a Política Industrial pódese expor a necesidade de telos en conta. As medidas destinadas a mellorar a competitividade dos pequenos establecementos contribuirán a mellorar o conxunto da economía.

1984199319931-9 10-19 20-49 50-99 100-499 4994 14 31 7 203 11953 4 31 70 198 10852 14 31 70 198 1085Total 381416 Táboa 3 Evolución do emprego en establecementos da industria manufacturera vasca 1984-1993 Fonte: Eustat e elaboración propia.

Estes datos foron extraídos do directorio de Eustat, sendo os últimos dispoñibles os correspondentes ao ano 1993. Hai que ter en conta que o Eustat mellorou notablemente o seu directorio desde 1990, especialmente no caso de establecementos con menos de 10 empregados. Grazas a esta innovación no directorio hai 3.253 establecementos máis no directorio de Eustat, dos cales 3.162 son de menos de 10 empregados, 79 entre 10 e 19 empregados e 12 entre 20 e 49 empregados. Como consecuencia da mellora do directorio pódese pensar que se produciu un aumento do emprego; non se sabe exactamente cal foi ese incremento aparente, pero coñecendo o tamaño dos establecementos que se incluíron no directorio pódese facer una certa aproximación. Así, estímase que se produciu un aumento do emprego da seguinte maneira: en establecementos con menos de 10 empregados, ao redor de 15.810 persoas, nos de 10 a 19 traballadores, nos de aproximadamente 1.145 persoas e nos de 20 a 49 traballadores, nos de aproximadamente 414 traballadores. Con todo, nós non imos ter en conta a novidade do directorio de Eustat, xa que a incorporación de emprego a empresas xa existentes pero non incluídas no directorio pode distorsionar totalmente a situación.