Río Errobi en busca un bo plan de xestión
2001/07/08 Mendiburu, Joana - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa
Euskal Herria é desastrosa, e moitos outros, aínda que parece que é mellor, coidado, porque o seu aspecto a miúdo engana. Afortunadamente, parece que se está incrementando o nivel de concienciación e a vontade de cambiar a situación a través dos plans de xestión. O convenio da regata do río Errobi avanza polo menos, e a pesar de que se trata dun proxecto ancestral, quedou reforzado coa firma do convenio por parte dos colaboradores financeiros de onte.
O río Errobi non vai ser un río moi coñecido paira moitos, pero, bo, seguramente a ninguén se lle estraña que nos arredores de Bidarrai e Baigorri hai unha contorna única paira practicar deportes acuáticos como kayas e rafting. Os habitantes da alta canle de Errobi coñéceno sobre todo por ser un lugar idóneo paira a pesca, mentres que a do baixo canle de Errobi apréciano pola captación de auga potable. Cada un ve o seu rostro ao río en función dos seus intereses, pero nunca debe esquecerse a influencia que cada uso pode ter na calidade do río e, por tanto, noutras actividades.
Por suposto, é imprescindible que en todos os ríos haxa este tipo de actuacións (os ríos non son reservas integrais), pero de cando en cando existe un plan que pretende unificar todas estas actividades e usos e recuperar a calidade do río. Errobin é un plan de xestión desde hai tempo, pero tras un tempo de arrastre, con forzas renovadas, xa que os colaboradores financeiros han asinado o seu compromiso.
Características de Errobi
Errobi nace nos Pireneos da Baixa Navarra e verte as súas augas en Baiona ao Aturri. 75 km de percorrido e 1000 km 2 de conca. Nos seus 43 localidades habitan 70.000 habitantes. O 27% dos terreos das marxes son ocupados por bosques, o 42% por prados e o 22% por urbanizacións. En consecuencia, está claro que a actividade principal é o cultivo, aínda que tamén hai certa industria. Con todo, o cultivo non é intensivo e non se demostraron efectos adversos. A poboación, con todo, arroxa ao río abundante auga sucia e os estudos microbiológicos demostraron que estas verteduras son un grave problema.
Con todo, como xa se indicou, ademais dos residuos domésticos e dos cultivos, outras actividades tamén afectan á calidade do río, e basta con dar un paseo polas marxes dos ríos paira darse conta diso. As 17 piscifactorías, 20 microcentrales, cazadores, pescadores (un total de 6.200) e os que practican deportes acuáticos (unhas 25.000 persoas ao ano), que se atopan a partir da orixe do río, son una mostra da importancia deste río. Baixando á zona de Cambo, a auga de Errobi utilízase paira o termalismo, mentres que á altura de Ustaritz atópanse os camións dedicados á extracción da pedra de Errobi, así como as instalacións da empresa que abastece de auga aos veciños de Baiona, Anglet e Biarritz a 20.000.000 m 3.
Aspecto bonito, pero graves problemas
Sen achegarse demasiado, é difícil pensar que Errobi ten tantas actuacións, pero no plan de recuperación da calidade é necesario telas en conta.
Segundo Miren Iturriotz, dinamizadora do plan de xestión, "no estudo físico-químico detectouse que Errobi é un río de moi boa calidade, pero a calidade bacteriológica na parte baixa do río é mala ou moi mala". Os datos achegados polo estudo bacteriológico deben terse en conta, por unha banda, pola problemática que supón paira a auga potable e, por outro, pola emerxencia dun problema grave na conca do río. A lei esixe que en 100 ml de auga haxa menos de 20.000 coliformes fecais na auga captada paira ser potable. En Errobi existen nalgúns puntos niveles de concentración de 18.000 coliformes fecais e si supérase o nivel prohibiríase o bombeo de auga potable de Errobi. En palabras de Miren Iturrioz, "iso sería catastrófico, xa que no inverno deixaríase sen auga a 200.000 habitantes e no verán a 400.000. O primeiro obxectivo do plan de xestión é garantir a calidade bacteriológica".
O punto negro que orixina este problema son as augas sucias da casa. Ademais das augas vertidas por tres depuradoras (a de Donibane Garazi, a de Alduque e a de Baigorri), Errobi recibe sen ningún tratamento as augas sucias de numerosas casas dispersas. No entanto, segundo a lexislación francesa, cada municipio deberá dispor paira o ano 2005 dun plan de saneamento de todas as vivendas.
A prohibición do baño de Errobin tamén é consecuencia dunha mala calidade bacteriológica. Na actualidade practícase moito deporte en Errobi (kaiak, rafting...) e non é de estrañar que durante o verán a xente véxase bañada, pero de feito está prohibida. É obvio que, mellorando esta calidade, a imaxe de Errobi cambiaría radicalmente.
Tamén se considera necesaria una maior calidade paira a vida biolóxica do río. Paira iso preténdese garantir o seguimento hidrográfico e a conservación das marxes. Débese conseguir que as escalas superen todas as barreiras paira os peixes migradores e que os microcentrales respecten o caudal mínimo do río.
Con todo, aínda que todos os axentes mostraron a súa disposición a colaborar na medida do posible, o principal problema é que a xente teña intereses diversos.
Por unha banda, atópanse os conflitos entre distintas actividades e por outro, entre os pobos. De feito, é difícil que o pescador e o practicante do deporte acuático arránxense xuntos. Así mesmo, os problemas existentes na parte superior e inferior de Errobi non son os mesmos. No curso baixo búscase auga de boa calidade paira a auga potable, mentres que no curso alto, os pequenos pobos ven difícil que só eles financien todas as instalacións da depuradora. Segundo Miren Iturriotz, "quérese lembrar que o río debe ser considerado na súa totalidade e asinar un acordo de solidariedade. Así, os habitantes de Bayona, Biarritz e Anglet pagarían 10 céntimos máis e axudarían aos pobos que están augas arriba".
A idea de convenio fluvial, na medida en que abarca a totalidade do río e abarca todos os usos, parece un elemento de xestión interesante. Agora queda chegar ao cidadán e obter resultados interesantes.
Que é un convenio de río?
O convenio de regata é un acordo entre axentes públicos e particulares que poden xerar cambios nun río. O obxectivo é unificar todas as actividades que se realizan no propio río ou conca, recuperando a calidade do río e protexendo todas as fontes de auga da zona, tendo en conta todas as características do río.
Os asinantes do Convenio comprométense, en función das súas respectivas responsabilidades, a alcanzar os obxectivos marcados a medio prazo. O labor dos cargos electos dos municipios da conca céntrase principalmente na fixación de obxectivos e no impulso, pero é necesaria a sensibilización de toda a poboación. Así, aínda que o acordo é un plan duns anos, aumentando a sensibilización contribúese a un desenvolvemento sustentable tan mencionado.
A estrutura do convenio fluvial é moi sinxela. Por unha banda, existe un grupo operativo que aglutina aos cargos electos, e por outro, una comisión que agrupa a persoas potencialmente afectadas (piscifactorías, pescadores, campesiños, deportistas acuáticos, responsables de microcentrales, ecoloxistas, industriais...) e a todas as persoas interesadas. As decisións que adoptan estes dous grupos comunícanse a todos os habitantes da conca. En certa medida o axente de grupo realiza una labor de coordinación e sensibilización.
Hoxe falamos do convenio do río Errobi, pero non é o único que hai en Iparralde. Os ríos Urdazuri de Lapurdi e Uhaitzandi de Zuberoa teñen tamén un plan adaptado ás súas necesidades.
Publicado no suplemento Natura de Gara.
Gai honi buruzko eduki gehiago
Elhuyarrek garatutako teknologia
