Esfingolípidos paira o tratamento de diversas enfermidades

2007/03/01 Kortabitarte Egiguren, Irati - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Biokimika
• Osasuna
• Unibertsitateak

Os esfingolípidos son un tipo de graxa básica na estrutura celular e na regulación do metabolismo. Son importantes reguladores de funcións biolóxicas como a proliferación celular. Tamén son eles quen regulan a morte das células. As células morren frecuentemente por problemas tóxicos ou infeccións bacterianas ou virales. Con todo, moitas veces prográmanse paira matar células. A súa morte está regulada aínda que poida sufrir calquera infección ou traumatismo. Este proceso fisiológico denomínase apoptosis.

1. Células vivas. 2. Apoptosis celular. 3. Células con adición de esfingolípidos. Os esfingolípidos poden regular a morte programada das células.

A. Gómez

Este proceso está regulado por unha serie de esfingolípidos, polo que son importantes e interesantes de investigar. Supoñamos que no noso metabolismo prodúcese una alteración que está a provocar o crecemento dun tumor. É posible que este proceso se deteña engadindo varios esfingolípidos. Dalgunha maneira estariamos a tratar o cancro. Actualmente estanse utilizando esfingolípidos en diferentes clínicas de ensaio, obtendo bos resultados.

Tamén pode ocorrer que as células morran lentamente en lugar de crecer. Isto produce enfermidades neurodegenerativas graves como o alzheimer, o parkinson, etc. Moitas veces as neuronas morren porque reciben sinais incorrectos. Por tanto, hai que tentar interromper esa morte ou aumentar as conexións entre neuronas paira aliviar dalgunha maneira a distancia que queda entre elas. Varios esfingolípidos son capaces de facelo, son capaces de crecer e de manterse vivos.

Regulación do metabolismo

Na actualidade, os investigadores da UPV/EHU están a estudar como regulan os esfingolípidos o metabolismo celular. Paira iso, provocan alteracións no metabolismo celular e despois tentan recuperar o estado inicial coa axuda de esfingolípidos sintéticos. En definitiva, o seu obxectivo é que estes esfingolípidos sexan utilizados paira o tratamento de diversas enfermidades.

Por iso, dedican moito tempo a investigar como os esfingolípidos controlan os procesos aterogénicos (formación de placas ateromáticas). Estas placas de ateroma prodúcense principalmente por acumulación de colesterol nas arterias. O colesterol é transportado en sangue unido a moléculas como as lipoproteínas. Pois ben, uno dos compoñentes destas lipoproteínas é a esfingomielina, un esfingolípido. Dependendo do estado de oxidación da estrutura química de leste esfingolípido, esta molécula ten una maior participación na aterogénesis, transporta mellor ou peor o colesterol e causa danos nas arterias. Por iso, o Departamento de Bioquímica e Bioloxía Molecular pretende comprender como os esfingolípidos poden contribuír ao desenvolvemento da aterosclerosis.

Outra enfermidade que se está estudando é a enfermidade pulmonar obstructiva crónica. Trátase dunha enfermidade común na que os esfingolípidos implicados producen reaccións inflamatorias diversas. O obxectivo dos investigadores é investigar a orixe da enfermidade e como devolver os tecidos alterados ao seu estado inicial.

Aislan os monocitos dos feros dos ratos.

P. Gangoiti

Como o fan?

En xeral, o proceso de investigación é similar en todos os casos. Por exemplo, na formación de placas de ateroma, na que participan principalmente os macrófagos, os investigadores da UPV/EHU aislan aos monocitos dos feros dos ratos --os monocitos son macrófagos indiferenciados. Estes monocitos son incubados nas caixas de Petri nunha contorna de cultivo apropiado. Ademais, engaden o factor de crecemento que necesitan as células paira crecer, como o citoquino M-CSF. Tras catro ou cinco días, estas células sepáranse e convértense en macrófagos e déixanas listas paira a investigación.

Despois, se queren provocar a morte dos macrófagos, cámbianlles as condicións e lles incuban sen medios de cría nin citocinas. Como consecuencia, as células morren por apoptosis. Coa incorporación de varios esfingolípidos nas mesmas condicións, estes analizan a posible incidencia da morte celular. Comprobouse que o fosfato 1 ceramida (un esfingolípido) bloquea a morte das células. É o sinal da vida. Pola contra, a molécula non fosforilizada, é dicir, a ceramida, ten o efecto contrario. É o sinal da morte. Investigaron como e por que se producen ambos os mecanismos e xa coñecen parte do mesmo.

O seguinte paso sería a súa aplicación a modelos animais, por exemplo, provocar a aterogénesis e tentar solucionar o problema cos esfingolípidos en todo o organismo.

Resumo do proxecto

Control de procesos inflamatorios e aterogénicos mediante a utilización de esfingolípidos sintéticos e naturais.

Director

Antonio Gómez Muñoz.

Equipo de traballo

A. Gómez, M. Selecto, L. Brizuela, P. Gangoiti, L. Arana e M. González.

Departamento

Bioquímica e Bioloxía Molecular.

Facultade

Ciencia e Tecnoloxía.

Financiamento

Ministerio de Educación e Ciencia, UPV, Fundación Maratón TV3.

Pola esquerda, María Selecto, Leyre Brizuela, Antonio Gómez-Muñoz e Patricia Gangoiti.

(Foto: I. Kortabitarte)