O cerebro non gusta os quebradizos de cabeza

2001/12/16 Mendiburu, Joana - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa

• Anatomia/Fisiologia
• Matematika

A introdución do euro preocupa a moita xente porque a capacidade de cálculo do ser humano é limitada. Ninguén se librará dos cálculos e, si non se aprenden de memoria todas as conversiones, convén que as neuronas se poñan a traballar e váianse formando. Pero por que o calculamos tan mal? Non é una pregunta sinxela, pero como non gusta aos científicos deixar colgando as preguntas, publicáronse algunhas teorías.

Varios cálculos, varias consideracións

Antes de empezar a falar dos cálculos convén definir de que falamos. Atopar un camiño, como sumar, aínda que pertenza a outra categoría, é o cálculo. O primeiro exemplo chámase cálculo abstracto e o segundo cálculo numérico.

En informática, independentemente de que os símbolos sexan numéricos ou non, defínense como cálculo todas as operacións realizadas cos símbolos. Pór as palabras dunha lista en orde alfabética, distribuír as cartas vermellas e negras do xogo de cartas en dous empuxóns, reducir una imaxe de tamaño… todos son cálculos e o computador fai todos en breve e sen erros. Paira realizar este tipo de tarefas, o computador codifica a información cos seguimentos dos números 0 e 1.

O cerebro do home tamén realiza operacións, por exemplo a realización dun diálogo, a realización dunha obra de arte, a creación dun conto... Estas operacións execútanas as neuronas intercambiando mensaxes químicas. Probablemente, si fixámonos máis en detalle, o funcionamento do cerebro está baseado en cálculos básicos.

Empezando a comparar o cerebro co computador, parece imprescindible comparar a potencia dun e outro. O cerebro realiza entre 1013 e 1019 operacións básicas por segundo. Aínda que pareza mentira, até dentro de 30 anos non haberá computadores con tanta potencia como o cerebro humano, é dicir, un computador capaz de facer tantos cálculos básicos. Pero o cerebro, a pesar da súa enorme capacidade paira facer cálculos abstractos, é bastante pobre paira facer cálculos numéricos.

En consecuencia, pódese dicir que existen dous "dispositivos" de tratamento da información. Por unha banda, un cerebro biolóxico con compostos básicos de gran potencia, pero bastante limitado paira cálculos numéricos. E, doutra banda, computadores que, aínda que de menor potencia, son capaces de sumar nun instante, factorizar os números de centos de cifras e clasificar miles de palabras.

A arquitectura é a clave

A sociedade actual é numérica e informacional, pero a miúdo o cerebro non se adapta adecuadamente a ese momento.

O cerebro humano é un "dispositivo" de cálculo con moitas especialidades. O computador baséase nun núcleo de cálculo universal. Ademais, paira acelerar as operacións repetitivas incorpóranse sistemas marxinais. Polo momento ao cerebro humano non se lle pode facer, polo que estamos obrigados a vivir con tan pouca capacidade de cálculo. Ao realizar os cálculos só se activan algunhas partes do cerebro, o que demostra a imposibilidade de realizar dous exercicios paralelos.

A evolución de millóns de anos mellorou as capacidades do cerebro, pero a estrutura estable do cerebro non deixa esperanza de que se produzan grandes cambios. Memorizar a axenda, comprobar de memoria as contas bancarias, atopar un camiño complicado e, agora, repartir as pesetas ou as libras en euros son algunhas das operacións que nos delimita a estrutura do cerebro.

A sociedade creada polo home é numérica e informacional e o cerebro só se adapta ás operacións a realizar con moito custo. A evolución foi por outras vías e creou mecanismos realmente complexos como o sistema visual. Pero non mellorou moito a capacidade de cálculo do cerebro. Por tanto, estamos obrigados a encher de calculadoras e computadores a oficina, o fogar e mesmo o saco.

O caso dos calculadores fascinantes

É evidente que o cerebro ten grandes dificultades paira realizar ben os cálculos. Pero, con todo, os trucos son trucos, hai persoas con gran capacidade de memorizar longos e complicados cálculos. Nun estudo analizáronse os cerebros dunha persoa sen habilidades extras de cálculo e do gran calculador Rüdiger Gamm.

Como se viu, ao facer os cálculos longos e complicados sobre a cabeza, na maioría das persoas activamos algunhas partes do hemisferio esquerdo do cerebro, que son as correspondentes á memoria do traballo. Nestes lugares almacénanse respostas de resultados intermedios, pero esta memoria ten una capacidade moi baixa e a nova información elimina inmediatamente a antiga.

Pola súa banda, Rüdiger Gamm activa non só a memoria do traballo, senón tamén a memoria episódica. Esta memoria dura máis e grazas a ela, por exemplo, acordámonos de cousas que se fixeron a véspera ou a mesma mañá.

Os autores da investigación consideran, por tanto, que máis que estimadores hábiles son homes de boa memoria. Alexander Aitken (1895-1967) XX. Uno dos calculadores máis fascinantes do século XIX, por exemplo, estudou de memoria os decimais 707 de | e descubriu que a partir de 528 estaban equivocados, aprendeu novos decimais até 1.000. Aínda que din que non tiña una capacidade de cálculo especial, non tiña logo una memoria débil!

Publicado en 7k.