Geoingeniería

2009/06/01 Álvarez Busca, Lucía - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Klima
• Ingeniaritza

(Foto: Roger Angel/Universidade de Arizona)

O punto de partida da Geoingeniería é a realización dunha serie de proxectos de gran impacto paira reducir a temperatura da superficie terrestre. Neste campo, os investigadores propoñen proxectos que van desde a fertilización do océano até a colocación de paneis que bloqueen os raios solares no espazo.

A temperatura da superficie terrestre depende do equilibrio entre a radiación solar entrante e a expulsión da Terra, e a actividade humana provoca un desequilibrio entre ambas as radiacións.

Paira tentar corrixir este desequilibrio, desde o ámbito da geoingeniería propoñen dous tipos de solucións: Reducir a radiación solar absorbida pola Terra e aumentar a radiación emitida pola Terra. Co fin de reducir a radiación solar que recibe o planeta, evitar que os raios solares penetren na atmosfera e non pasen polas capas altas da atmosfera, propuxéronse alternativas como a colocación de paneis que reflictan os raios solares no espazo ou a emisión de aerosois de sulfato na estratosfera paira impedir que os raios do sol cheguen máis abaixo --como consecuencia de erupciones volcánicas de forma natural.

Por outra banda, outra solución é aumentar o albedo das superficies paira reflectir a radiación que consegue descender na atmosfera. O albedo é a proporción entre a radiación que absorbe e emite una superficie. Diversos proxectos propoñen aumentar o albedo dos desertos e asentamentos humanos ou construír estruturas que produzan néboas a partir da auga do mar, de forma que as nubes reflictan os raios solares.

Entre as posibilidades de aumentar a radiación que expulsa a Terra, a idea básica sería eliminar o exceso de CO 2 na atmosfera e non volver aparecer. Paira iso proponse aumentar os depósitos de carbono propios do planeta ou crear depósitos artificiais tanto en terra como en mar.

Almacenamento de carbono

Esquema que recolle os proxectos de geoingeniería relacionados co clima. As frechas laranxas indican as posibilidades de reducir a radiación solar absorbida pola Terra; as frechas verdes descendentes (en superficie) e as azuis (no mar), as posibilidades de aumentar os fluxos naturais de carbono; as frechas vermellas, os proxectos de creación de fluxos artificiais de carbono; as frechas moradas, as vías de xeración de fluxos artificiais de auga; as frechas de punto e as fontes de incremento da nucleación das nubes; e o almacenamento de carbono de cadros grises.

(Foto: Roberto Gutierrez)

Os investigadores propoñen que o almacenamento de CO 2 no chan realícese a través de árbores e terras forestais. Este almacenamento realízase de forma natural, tanto en árbores como en terra. Por iso, a plantación de árbores pode contribuír á absorción e recollida de CO 2 atmosférico. Na actualidade o IPCC está a estudar o uso da plantación de árbores como medida de mitigación. A geoingeniería, pola súa banda, propón estruturas artificiais que, imitando a natureza, levan a cabo este mesmo proceso, como son as árbores artificiais que aspiran aire e almacenan CO 2 baixo terra.

Da mesma maneira, a bioincineración con pirólisis --na que gran parte da combustión realízase sen osíxeno - converte o 50% do carbono en biomasa de longa vida, como o carbón que se pode engadir ao chan. E o resto do carbono que se xera pódese almacenar e almacenar. Paralelamente deseñáronse sistemas de almacenamento directo de carbono asociados ás actividades de xeración de bioenergías e emisión de carbono, denominados BECS --Bio-energy with carbon storage--. Así, os científicos investigan as técnicas de almacenamento subterráneo de carbono e outros gases de quecemento.

Outra opción é o almacenamento de CO 2 no mar, tanto de forma natural como artificial. De forma natural, tanta a auga como os sedimentos costeiros almacenan carbono. Pero tamén hai proxectos de geoingeniería que aproveitan as dinámicas naturais. Uno deles é o proxecto que propón o abonado oceánico con ferro. Isto aumentaría o número de fitoplancto e o fitoplancto absorbería CO 2. O fitoplancto, ao morrer, afúndese e convértese en depósito de CO 2. Este proxecto púxose en marcha este ano pero lamentablemente non saíu ben. Ao aumentar tanto o número de fitoplancto, o número de zooplancton achegouse ás zonas abonadas e comeuse a maior parte do fitoplancto. Así, en lugar de almacenar o CO 2 recolleito polo fitoplancto no fondo mariño, volveu á atmosfera a través da respiración do zooplancton. Con todo, os investigadores consideran que outra das causas da desaparición do fitoplancto pode ser a acidez da auga, cuestión que agora se está estudando. Con todo, dalgunha maneira, non se obtiveron os resultados esperados en canto á absorción de CO 2.

Con todo, non é o único proxecto dos océanos. A adición de carbonatos en lugar de ferro aumentaría a alcalinidad dos océanos, o que suporía una maior absorción de CO 2.

Por outra banda, tamén é posible utilizar os fluxos de carbono ao longo do ano, aproveitando os fluxos naturais ou aumentando mecanicamente os fluxos. Se a auga superficial afundísese --por exemplo, engadindo xeo no mar paira arrefriar a auga superficial -, tamén se afundiría o carbono, acelerando así o acceso aos sedimentos que almacenan o carbono. Ademais, conseguiría una maior e máis rápida absorción de carbono pola auga superficial. Por outra banda, se a auga do fondo mariño empuxásese á superficie, lograríase o mesmo.

Eficacia das propostas

Segundo os investigadores, uno dos perigos destes proxectos pode ser que a xente perciba a geoingeniería como a solución ao problema e quite importancia ao quecemento global no día a día. De feito, si tras a posta en marcha dos proxectos non se reducen as emisións de CO 2 e doutros gases de efecto invernadoiro, ou si comezamos a emitirse sen control confiando neles, non se solucionará nada. E máis aínda, imaxina o que pode pasar si uno destes proxectos falla, por exemplo se se estragan os paneis de bloqueo de raios solares, e de súpeto sobe a temperatura. Isto débese a que habería máis gases de efecto invernadoiro na atmosfera que antes da posta en marcha de proxectos de geoingeniería, o que provocaría un aumento da temperatura. Por iso, os investigadores creen que cada un debe seguir facendo o que pode contra o quecemento global, controlando as accións cotiás.

S. Genovese/learningfundamentals.com.au

Tim Lenton (Escola de Ciencias Ambientais, Universidade de East Anglia, Reino Unido) e Naomi Vaughan (Centro de Investigación do Cambio Climático Tyndall, Reino Unido), tras a análise e comparación das súas propostas no campo da geoingeniería, analizaron o impacto dos proxectos. O criterio básico utilizado paira a avaliación deste tipo de proxectos é a súa capacidade de arrefriar o clima.

O estudo conclúe que a vertedura de aerosois na estratosfera e a colocación de paneis solares no espazo son os únicos que en 2050 son capaces de volver á situación preindustrial. Por outra banda, as duras medidas de mitigación, combinadas coa absorción e almacenamento de aire a escala global, reducirían o nivel de CO 2 a unha situación previa á industrialización paira o ano 2100.

Outra opción sería manter estable o CO 2 a través de severas medidas de mitigación e que a geoingeniería aumentase o albedo. Isto non sería una solución completa, pero se conseguiría reducir os niveis de radiación solar.

Lenton e Vaughan opinan que o afundimento e a afloramiento da auga oceánica tería moi pouca influencia nun período de tempo significativo. Crían que a fertilización dos océanos servía a longo prazo, pero a experiencia demostrou que xorden problemas.

Os medos que acabaron coa crise

Os nosos líderes políticos, hai ano e medio, facían o que facían con Al Gore, co perfil da apocalipse climática, paira sacar una foto coa que gastaban centos de miles de euros ou paira mostrarse nas escolas comprando copias do seu premiado documental. O cambio climático de orixe antropogénico era o responsable de case todos os accidentes nos medios de comunicación, desde a desaparición dun estraño peixe de grandes profundidades até a última gran inundación. E entón chegou a crise...

Ed. Luís Alfonso G Xornalista, O Correo.

Aqueles dirixentes que bailaron a bandeira contra o cambio climático como cebo electoral empezaron a facer esforzos paira convencernos de que os problemas económicos non ían ser tanto. E agora, por exemplo, están a apoiar á industria de automoción para que volva circular a alta velocidade. É certo que hai moitos postos de traballo que dependen deste sector, pero non sería lóxico que a cambio de axudas públicas esixísese un verdadeiro esforzo ecolóxico?

Por outra banda, este longo e normal inverno provocou que os medios de comunicación apenas falen sobre o cambio climático. Isto ocorre cando o tempo se confunde co clima. Por tanto, a ameaza ao medio ambiente quedou como una moda mediática paira moita xente. Pola contra, todas as probas indican que imos cara a un quecemento do clima, e os científicos deberían lembralo agora, máis que nunca, e recalcar que se non existise esta ameaza sempre será mellor vivir nun mundo limpo que vivir nun mundo contaminado.