Observar animais paira coñecer ao ser humano

2000/06/18 Kortabarria Olabarria, Beñardo - Elhuyar Zientzia

• Biologia

Paira atopar as causas e curacións das enfermidades humanas e poder chegar a comprender o funcionamento do corpo, os gregos empezaron a utilizar animais. Eles, con todo, foron afortunados porque non tiveron que soportar a prohibición de abrir os corpos humanos. Por iso, durante a vixencia das prohibicións, a observación de animais e cadáveres de animais no traballo de investigación foi un deber constante. Con todo, até a época de Resurrección, con Leonardo Dá Vinci, o uso científico dos animais non foi sistemático. O italiano describiu a anatomía de moitos animais e comparounos co home. XIX. Nos últimos anos do século XX xeneralizáronse en Alemaña e Francia as investigacións científicas con animais.

Grazas ás investigacións realizadas con animais nos laboratorios, puidéronse atopar vacinas contra a rabia, as vexigas, o tetano, a insulina e algúns antibióticos, conseguiuse identificar a estrutura do ADN e puidéronse adiantar en tratamentos contra outras enfermidades.

Paira a biomedicina é imprescindible investigar con animais. Desta forma, ademais de coñecer o funcionamento das células, facilítase a adopción de medidas preventivas, diagnósticas e de tratamento. Así mesmo, paira determinar cales e como poden ser os efectos de moitas sustancias biolóxicas e químicas, é importante utilizar animais de ensaio nos laboratorios sen pór en perigo a saúde humana.

Os novos medicamentos ou terapias demóstranse xeralmente en modelos biolóxicos. Estes modelos poden partir da realización de simulacións en computadores, seguir ensaiando con culturas celulares -in vitro- e terminar con ensaios con animais -in vivo-. Paira a investigación de enfermidades, a decisión de tratamentos ou a adopción de medidas preventivas, neste tipo de modelos utilizáronse animais de distintas especies:

• Ratos. Foron fundamentais nos avances da inmunología paira coñecer o proceso do cancro e comprender o proceso de envellecemento.
• Ratas. Utilízanse en modelos de investigación endocrinológica, en modelos nos que se estuda a hipertensión e a diabetes e no estudo de enfermidades dentais.
• Coellos. Utilízanse con frecuencia, sobre todo no estudo de afeccións inmunológicas, oculares e auditivas.
• Arrendamentos. Utilizáronse en estudos de nutrición.
• Porcos. A pesar da súa aparencia, fisiológicamente parécense moito ao home. Debido a que o seu corazón é moi parecido ao ser humano, utilízanse con frecuencia na investigación de fármacos paira combater as enfermidades do corazón e na investigación de enfermidades cutáneas. De face aos transplantes de órganos, o traballo que se está realizando ultimamente con porcos está moi avanzado.
• Ovellas. Axudaron ao desenvolvemento dalgunhas vacinas, como a anti-antrax, e foron utilizadas en investigacións que están a traballar en enfermidades renais.
• Peces en xeral. Utilizáronse en modelos de investigación de cancro de fígado, diabetes, alteracións do sistema inmunológico, visión e enfermidades do corazón.
• Primates. Foron imprescindibles paira conseguir a vacina contra a poliomielitia; utilízanse con frecuencia en estudos de malaria; enfermidades cardíacas, etc. Así mesmo, foron fundamentais en investigacións paira comprender a compatibilidade dos grupos sanguíneos. Entre as especies, ninguén está máis cerca do ser humano que os primates máis altos, polo que as utilizan nas probas finais de ensaios.
• Cans. Non son moi habituais na investigación, pero se utilizaron. O primeiro transplante de ril realizouse cun can, a aparición de diabetes investigouse moi ben nos cans, utilizouse en investigacións paira facer ferramentas paira persoas con problemas auditivos, etc.
• Gatos. Do mesmo xeito que os cans, nos laboratorios non son moi habituais, pero se utilizaron paira investigar problemas visuais e leucemia.

Medidas de protección dos animais

O uso de animais nas investigacións expón problemas éticos e filosóficos. Adoitan ser problemas de difícil solución, xa que non hai criterios éticos obxectivos. Na sociedade hai un certo acordo ou consenso paira non aceptar a crueldade en si mesma. Con todo, no traballo de laboratorio é difícil controlalo. Quen decide que é e que non é crueldade? Os obxectivos da investigación? Métodos utilizados en investigación? De que depende a crueldade? Hai que fixarse no número de animais utilizados nos ensaios? Ao tipo de experimento con animais? … é posible facer moitas máis preguntas, pero non serve paira moito, porque hai diferenzas no “valor” dos animais dunha cultura a outra, dunha sociedade a outra, dunha persoa a outra.

No entanto, desde 1986 a comunidade internacional dispón de normativa paira as investigacións biomédicas con animais:

1. O avance do coñecemento biolóxico e o desenvolvemento da saúde e o benestar implica experimentar con animais vivos….
2. Priorizaranse modelos matemáticos, simulacións de computador ou ensaios in vitro.
3. Cando sexan relevantes paira o progreso e a saúde do coñecemento, os experimentos realizaranse con animais.
4. Os animais elixidos paira os experimentos deberán ser adecuados e utilizaranse o menor número posible de animais.
5. Os investigadores non deben esquecer que os animais senten, polo que se lles causará a menor dor, sufrimento e tensión posible.
6. O que fai dano ao ser humano tamén afecta o animal, polo que procura fixarse máis no sufrimento dos animais.
7. En función do aprobado en veterinaria, se se utilizan técnicas que poden causar dor, administraráselles sedación ou anestesia.
8. Respecto ao artigo anterior, se houbese que facer as cousas doutra maneira, a decisión non a tomarían unicamente os investigadores, para o que se organizará una comisión especial.
9. Una vez terminados os experimentos, os animais que permanezan nunha situación irreversible ou con dor crónica morren.
10. Durante a súa estancia no laboratorio coidaranse os animais.

Publicado en 7