Hipócrates, a base do medicamento

1989/07/01 Bidaurrazaga, Angel Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Biografiak

No século V prenatal de Xesucristo xurdiu o Medicamento Hipocrática a través da escola Kos. Kos, cidade natal de Hipócrates, é una pequena illa próxima á actual Turquía. Os alumnos desta escola escribiron o libro “Corpus Hipocraticum”, no que recolleron os coñecementos do seu Mestre. O seu principal mérito foi aprender sistematicamente as peculiaridades e consecuencias das enfermidades. Até entón o Medicamento tiña una explicación mítica, xa que as enfermidades eran consideradas como un castigo divino, pero entón iniciouse o Medicamento científico.

Naqueles tempos a enfermidade era un castigo dos deuses superiores, polo que a capacidade de transformala en saúde era de bruxas e bruxas. Como estes considerábanse superseres, realizaban tarefas rituais paira eliminar a astucia dos deuses. Por tanto, o que hoxe coñecemos do diagnóstico era que eles o consideraban un adiviño, o noso anuncio era una sinal e os actuais medicamentos ou tratamentos eran velenos ou conjurios daquela época.

Ao nacer a filosofía, comezaron a estudar racionalmente a Natureza. Os filósofos buscaron as causas da vida e as leis na Natureza. Cando descubriron algunhas normas da natureza, comezou a romper a mítica explicación do mundo. Os principais filósofos desta época (Aristóteles, Pitágoras e Platón) empezaron a explicar a natureza desde o punto de vista da razón. Entón Empécoles de Agrigento explicou a teoría de que a Natureza tiña catro elementos básicos.

Nesta teoría todos os seres vivos tiñan 4 compoñentes: auga, terra, lume e aire. Esta teoría foi aceptada por Aristóteles. Polirio, o xenro de Hipócrates, quixo explicar o carácter dos vivos a través da Teoría do Humor, relacionada coa teoría dos elementos anteriores. A cada humor correspóndelle un elemento basee: a terra ao humor físico, a auga ao humor líquido, o lume ao humor enerxético e o aire ao humor gaseoso. En cada humor predomina un elemento, incluíndo outros.

Aproveitando a teoría anterior, Hipócrates ideou a súa teoría tipobiológica. Aplicou esta teoría ao Medicamento, a súa teoría de 4 humores. Cada humor componse dunha mestura de elementos, na que predomina un elemento. Desta maneira, na bilis negra o elemento principal é o chan, e refírese á tipoloxía melancólica. Na bilis amarela o lume é dominante e corresponde á tipoloxía biliar. En sangue manda o vento e refírese aos sanguinarios. Augas na glándula pituitaria, correspondentes aos pacíficos. A superioridade dun humor xerará una serie de peculiaridades construtivas tanto no físico como no psíquico.

Da mesma maneira, terían a facilidade de sufrir algunhas enfermidades especiais. Os calmantes, por exemplo, serían delgados e depresivos e poderían sufrir pneumonía. Hiprokrates cre que a enfermidade se debe ao desequilibrio dos humores, tanto por exceso como por defecto. A falta de proporción dos humores lévalles á súa descomposición por un proceso de putrefacción. Curar as enfermidades é volver ao equilibrio, dando o que falta ou eliminando o que está demasiado.

O proceso de recuperación do ser humano ou a súa capacidade de retorno ao equilibrio foi coñecido como Phisis. O phisis pode volver como autorregulación ou homeostasis. Cando esta phisis ou fortaleza non é suficiente paira completar a enfermidade, Hipócrates afirmou que había que aplicar medidas de vida saudable, é dicir, Dietética. Os hábitos de vida saudable ou Dietética divídense en cinco grandes apartados: alimentación, vida activa, profesión, situación económica e particularidades de cada municipio.

O desequilibrio alimentario pode causar enfermidade, tanto por exceso (por exemplo, obesidade) como por deficiencia (por exemplo, abitaminosis). Neste apartado o traballo do médico pode ser evidente, por exemplo, con fins teraupéticos, mediante dietas especiais.

Complementos de vida activa, ximnasia, deportes, paseos, competicións de forza, etc. son. Os hipocráticos consideraban o ámbito social da saúde, aínda que pareza un concepto moderno. No compoñente final da dietética (particularidades de cada país), Hipócrates tiña en conta o tempo, a xeografía, a relixión e a cultura.

Si a phisis ou fortaleza dun paciente e as medidas dietéticas prescritas polo médico non fosen suficientes, deberemos utilizar a Terapéutica. A teraupética é un tratamento de enfermidades que pode ser de tres tipos: Terapéutica mental, física e química.

A terapia mental ou educación paira a saúde é a educación do paciente. Dise que antes de formar o corpo hai que formar a alma. Hipócrates dixo que o enfermo pode axudar ao médico de tres maneiras: coa súa fortaleza, a súa obediencia e a súa intelixencia. Tratamentos psicolóxicos, psicanálises, hipnosis, etc. entrarían.

A terapéutica física inclúe tratamentos mediante elementos físicos: magnetoterapia, hidroterapia, helioterapia, ...

A terapéutica química refírese aos tratamentos farmacéuticos e esta é a principal referencia na actualidade en Medicamento. Os medicamentos proveñen de diferentes fontes: plantas, animais ou minerais. Os medicamentos poden utilizarse con catro fins.

Este catro obxectivos delimitan catro tipos de terapéuticas:

1. Antipatía ou terapéutica contraria. Por exemplo, o uso de antitérmicos paira baixar a febre. O mesmo podemos dicir dos antibióticos.
2. Alopatía ou terapéutica de diferentes efectos. Non se opoñen directamente, senón por algunha vía indirecta. Por exemplo, na hipertensión utilízanse diuréticos.
3. Homeopatía ou terapéutica de efectos desiguais. Por exemplo, aplícase apis desinflamatorio (un axente inflamatorio procedente do veleno das avispas) a concentracións moi baixas.
4. Catárquicos ou fármacos expulsores. Hai cinco tipos: diuréticos, anaforéticos (súan), purgantes, heméticos (expulsan) e expectorantes.

Todos estes tipos de terapias anteriores poden ser de uso individual ou conxunto. Si non se consegue curar a enfermidade hai que pensar en cirurxía (dise que é un fracaso do Medicamento Cirúrxico). A cirurxía ten un gran número de técnicas de intervención: extirpación, reparación, transplante, etc.

Por último, Hipócrates afirmaba que si a cirurxía non alcanzase o seu obxectivo, obtería o “lume”. Este concepto de lume de entón pódese cambiar da radioterapia actual e en moitos cancros utilízase agora como última terapia.

A modo de resumo, sobre a terapia de Hipocrates podemos dicir que: O que non cura Phisis, Dietética, Terapéutica, Cirurxía e Lumes non o curará nada. É o final da phisis e ao paciente chégalle a morte.