Jean-Pierre Serre, lehen Abel sariduna
2003/04/16 Roa Zubia, Guillermo - Elhuyar Zientzia
Jean Pierre Serrek matematikako hiru esparru nagusitan egin ditu ekarpen garrantzitsuenak. Ekarpen Topologiaren arloan, hiperesferen arteko transformazioak aztertu ditu. Hiperesferak hiru dimentsio baino gehiagoko esferak dira; adibidez, lau dimentsioko espazio batean, hiperesfera bat x 2 +y 2 +z 2 +w 2 =r 2 adierazpenari dagokion figura da, non r hiperesferaren erradioa den.
Serrek garatutako teoremek gorputz horien transformazio jarraiak (homotopiak) aztertzen laguntzen dute. Zerk irauten du konstante gorputz baten geometrian luzerak aldatzen direnean? Azken batean, oinarrizko galdera horri erantzuteko balio duten teoremak dira. Serreren lan topologikoa Jean Leray matematikariak asmatutako sekuentzia espektraletan dago oinarrituta.
Bere lanengatik, Serrek Fields domina jaso zuen 1954an, Matematikarien Nazioarteko Kongresuan. Fields domina matematikako Nobela izan da orain arte.
Zenbakien artean
Beste alde batetik, Serrek zenbakien teoriarekin ere egin zuen lan eta lan hori Andrew Wiles ingelesak erabili zuen Fermaten azken teorema frogatu ahal izateko. Fermaten azken teoremaren arabera, x n +y n =z n adierapenean, n aldagaia 2 baino handiagoa denean, x-k, y-k eta z-k, hiruek aldi berean, ezin dute zenbaki osoak izan.
Baina hori Serreren lanean txikikeria bat besterik ez da. Abel sariaren web gunean idatzi duten moduan, "Serreren ekarpena hain handia denez, nekez zehaz daiteke noraino iristen den". Horrez gain, zenbaki lehenak, faktorizazioa, berreturak, ekuazio polinomikoen ebazpenak eta abar aztertu zituen.
Azkenik, geometria algebraikoaren inguruan ere egin zuen lan Serrek. Arlo horrek ekuazio polinomikoak geometriaren bitartez ebazten ditu. Era berean, geometriari dagokion algebra aztertzen du esparru horrek.
2003ko Abel saria, beraz, Jean Pierre Serre frantsesarentzat, bizitza matematikaren esparru asko ikertzen eman duen zientzialari batentzat.
Gai honi buruzko eduki gehiago
Elhuyarrek garatutako teknologia
