June Almeida. Expandindo os límites do microscopio

2021/03/01 Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Historia
• Mikrobiologia
• Biografiak

Tyrrell non tiña moita esperanza. Sabía que era case imposible, pero tamén sabía que si alguén o conseguía, Almeida conseguiríao. E conseguímolo. As imaxes eran marabillosas. Por primeira vez puideron ver aqueles virus. Cando se reuniron paira falar do descubrimento púxoselles o nome de coronavirus.

June Dalziel Hart naceu en Glasgow (Escocia) trinta e seis anos antes, en 1930. A pesar de ser un alumno brillante, os seus pais non tiñan diñeiro paira pagar os seus estudos universitarios e non tivo máis remedio que empezar a traballar aos 16 anos. Incorpórase como técnico de laboratorio no hospital Glasgow Royal Infirmary. Dedicouse á histopatología, é dicir, ao estudo microscópico de mostras téxtiles de pacientes. Posteriormente trasladouse a Londres, ao hospital St. Bartholomew’s e continuou co mesmo traballo. Encantáballe traballar no microscopio.

En 1954 casou co artista venezolano Enrique Almeida e a partir de entón June Almeida, mesmo tras o seu divorcio. Ese mesmo ano viaxaron a Canadá, onde tamén atopou a maneira de seguir mirando ao microscopio. De feito, no novo Instituto de Cancro de Ontario buscábase un técnico de microscopio electrónico. Alí traballou durante dez anos.

En Canadá, a pesar de non ter formación académica, tivo a oportunidade de desenvolverse como investigador. E deixou claro que era un investigador brillante. Demostrou que a técnica de tinguido negativo podía ser moi útil paira o estudo de diversas mostras biolóxicas. A mostra se teñe cunha sustancia opaca paira os electróns (Almeida usaba acedo fosfowolfrámico), o que permite una visualización moito máis clara, como neuronas e virus.

A esta técnica engadiuse Almeida, creada na década de 1940, que non se desenvolveu ata que Almeida refinou a técnica: o uso de anticorpos paira a asociación de virus e facilitar así o seu visualización ao microscopio. Nun traballo publicado en 1963 demostrou que a utilización conxunta de ambas as técnicas era moi útil paira detectar e ver a estrutura dos virus.

En 1964, o microbiólogo Tony Waterson, consciente de que o traballo de Almeida era punteiro, ofreceulle incorporarse ao seu equipo de investigación no prestixioso hospital St. Thomas’s de Londres (hoxe King’s College). Así volveu a Londres. Empezou a traballar co virus da hepatite B e o virus do arrefriado. E seguiu afinando a técnica dos anticorpos. Co seu traballo en Ontario e St. Thomas’s, Almeida tamén obtivo o doutoramento.

En 1966 Waterson e Almeida comezan a colaborar co médico David Tyrrell. Tyrrell, director da Unidade de Arrefriado (Common Cold Unit, una unidade do Consello de Investigación Médica do Reino Unido). Paira investigar o arrefriado, cada quince días, recibían 30 voluntarios. Paira atraer ao voluntariado anunciábase en xornais e revistas como una oportunidade paira pasar unhas vacacións diferentes e ofrecíaselles un pouco de diñeiro. Infectábanse con virus que crían que podían causar arrefriados e debían estar en pequenos grupos illados durante 10 días ao sur de Salisbury.

O equipo de Tyrrell trataba de cultivar estes virus no laboratorio, en cultivos celulares, paira evitar o uso de voluntarios. E coa maioría dos virus estaban a obter bos resultados, pero había un que chamaron B814, que en ningún caso conseguían replicarse nas células. Polas probas que levaron a cabo, tiñan claro que era un virus que provocaba os síntomas do arrefriado ao infectar aos voluntarios. Debían conseguir una certa detección do virus.

Tyrrell ouvira que Almeida estaba a ampliar o alcance do microscopio electrónico a novos límites. E cando lle puxo o reto sobre a mesa, Almeida díxolle que si, que el conseguiría atopar ese virus.

Tyrrell estaba pesimista. Sabía que todos os expertos así o dicían, sen purificar e concentrar o virus era case imposible velo ao microscopio. Pero non perderían nada por tentalo. Enviáronse varias mostras a Almeida: O do B814, que coñecían ben a outros dous: o da gripe e o do herpes.

“Superou todas as nosas expectativas. Identificou os coñecidos virus e as súas imaxes mostraban marabillosamente a súa estrutura —escribiría Tyrrell no seu libro Cold Wars—, pero, o que é máis importante, tamén viu os virus da mostra B814”.

Almeida pronto se deu conta de que estes virus se parecían moito a outros que vira antes: a bronquite das galiñas e a hepatite dos ratos. Non aceptaron o artigo sobre eles, argumentando que non eran máis que imaxes malas do virus da gripe. Pero agora Almeida tiña moi claro que aqueles que entón eran outro tipo de virus e agora.

Almeida, Waterson e Tyrrell reuníronse na oficina de Waterson paira analizar os resultados obtidos por Almeida. “Estabamos seguros de que era un novo tipo de virus”, escribiría Tyrrell. “Fixámonos na aparencia e démonos conta de que os virus tiñan una especie de halo ao redor. No léxico latino aparece a coroa. Así naceu a palabra coronavirus”.

Almeida tamén obtivo as primeiras imaxes do virus da rubéola. E un dos seus principais descubrimentos foi descubrir que o virus da hepatite B ten dous compoñentes. Aínda que en 1985 abandonou a ciencia paira dedicarse a outras tarefas, a súa filla escribiría “non puido deixar nunca a microscopía electrónica”. E a finais dos 80 volve a St. Thomas como asesor. Coa súa inestimable axuda obtiveron as primeiras imaxes do virus da sida, o VIH.