Mundos interfuminos
2005/05/01 Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria
Nada máis chegar a América déronse conta de que a planta de tabaco era especial. De feito, é orixinario do Trópico de América, polo que o XVI. Até o século XX non se coñecía en Europa. Pronto o coñeceron. Por exemplo, un cronista español explicou como usaban os seus habitantes o tabaco: “respiraban e tragaban fume varias veces até perder o instinto ou entrar no soño profundo. (...) E a ese aparello que colle fume chámanlle o indios tabaco, e non á planta ou ao soño que toman.”
Os conquistadores tamén comezaron a utilizar o tabaco en breve. Segundo o propio cronista, “Sei que o utilizan uns cristiáns, sobre todo os afectados pola enfermidade dos xemelgos, que din que durante un tempo teñen a cabeza noutro lugar e non senten dor.”
Así, os mariñeiros que viaxaron a América levaron a Europa o costume de queimar tabaco, pero a recompensa non foi sinxela: ao crer que queimar tabaco era pecado e demoníaco, a inquisición encarcerou a un deles, Rodrigo de Xerez. Con todo, o costume ampliouse e estendeuse no XVI. No mesmo século, o tabaco chegou a todos os niveis sociais. Os de clase alta tomaban a pipa, mentres que os de clase baixa queimaban as follas envoltas, precursores dos puros posteriores.
Aínda que nun principio traían todo o tabaco de América, logo empezaron a cultivarse en Europa. Esta planta era moi apreciada polos frades e utilizada como ornamental e como herba medicinal. Cultivábase en hortas dentro do convento, de aí o nome de estanco á tabacalera. Con todo, a plantación de tabaco sacouse do interior do catro muros e abriuse facilmente a campos de cultivo máis amplos.
Alto nivel, pobo e mulleres
O consumo de tabaco aumentou rapidamente e as formas de consumo aumentaron. Catalina Medici, por exemplo, contribuíu moito ao costume de tomar o po de tabaco polo nariz entre os de alto nivel. Esta raíña sufría fortes dores de cabeza e o embaixador francés Jean Nicot recomendoulle que tomase po de tabaco paira aliviar a dor. Parece que o remedio foi realmente bo, xa que non tivo máis dor de cabeza.
En moi pouco tempo, o rumor sobre o efecto beneficioso do tabaco estendeuse por todo o continente. En homenaxe ao embaixador, o botánico Linneo escolleu o nome de Nicotiana tabacum paira a planta de tabaco.
Os ingleses tamén contribuíron á difusión do hábito de consumo de tabaco. Baixo as ordes de Sir Walter Raleigh, os mariñeiros ingleses exploraron a costa este de Norteamérica. No territorio onde foi bautizada como Virginia, crecían o tabaco, que tamén se denominou tabaco. En poucos anos cobrou una gran importancia na economía inglesa e durante as grandes viaxes marítimas que se realizaron por todo o mundo, levaron ás costas asiáticas, africanas e oceánicas o costume de fumar tabaco.
XVI. XVII. e XVIII. Durante séculos, o tabaco foi una fonte de conflitos entre países que aspiraban a monopolizar a produción de tabaco. De feito, gañaba moi ben. XIX. A partir de finais do século XX impúxose o hábito de fumar tabaco como cigarro, e en EE.UU. a industria do tabaco adquiriu gran forza no XX. No século XX.
Na actualidade, en todos os niveis sociais, os cigarros son fumados por persoas adultas de todas as idades, homes e mulleres. Outras formas de consumo de tabaco practicamente desapareceron ou están menos estendidas.
Outros usos
Recentemente chegada de América a Europa, os frades usaban a planta de tabaco paira adornar e curar. Agora non se utiliza paira ningún dos dous, pero en realidade ten moitas aplicacións.
Por exemplo, na auga paira matar angulas colócase o tabaco. Así morren intoxicadas. Doutra banda, os residuos das tabaqueiras utilízanse en agricultura, xa que a nicotina é insecticida eficaz.
O tabaco tamén se utilizou en diversas zonas paira obter ácido cítrico. Contén máis acedo cítrico que limón. Ademais, a celulosa situada nos postes da planta de tabaco serve paira facer papel.
Da planta de tabaco pódense extraer proteínas e aceite. As proteínas do tabaco son alimentos e son aptas paira diversos problemas de nutrición. O aceite de tabaco non é para comer, pero parece que é bo paira facer pinturas.
Hai cociñeiros que o utilizan paira dar un toque especial aos pratos e en Badaxoz, en España, fan un licor do tabaco.
