Os cambios climáticos gardados en microfósiles

2004/03/01 Andonegi Beristain, Garazi - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Unibertsitateak
• Klima
• Geologia

Atopar fósiles de seres mariños nos montes de Euskal Herria non é de estrañar. De feito, antigamente Euskal Herria estaba submarina, por exemplo, no Paleoceno, fai 65-55 millóns de anos. O País Vasco era subtropical e parecía á muralla de coral australiana.

Na actualidade, na costa biscaíña e guipuscoana, na zona de Eibar, Irati e Urbasa, abundan as rocas do Paleoceno en superficie. De feito, o choque entre a placa europea e a placa ibérica fixo que se levantase o que entón estaba baixo o mar. Este choque provocou tamén os Pireneos.

Estes afloramientos non son moi habituais no mundo, polo que os investigadores teñen una información inmellorable sobre o que ocorreu no Paleoceno no País Vasco. Outro elemento diferenciador é a presenza no País Vasco de rocas de mar profundo, plataforma e bordo da plataforma, xa que naquela época Zumaia atopábase no fondo mariño, mentres que a Rioxa Alavesa atópase en superficie.

Foraminíferos planctónicos. (Foto: Microscopy UK).

Nestas rocas abundan os restos que nos dan conta dos cambios paleoclimáticos e paleoecológicos da época, como as microfosilas. Os datos obtidos poden ser de gran utilidade paira predicir o posible quecemento que se está producindo na actualidade. De feito, ao final do Paleoceno, como ocorre agora, o clima quentouse moi rápido.

Microfosiles: almacén de datos

Un grupo de investigadores de Leioa analiza especialmente os foraminíferos planctónicos e as nanofosiles de cal que vivían na superficie dos mares profundos. De feito, estes microfósiles acumuláronse ininterrompidamente durante millóns de anos no mar profundo, formando un rexistro único.

Estes seres son moi sensibles aos cambios climáticos e de temperatura. De feito, estes microbicidas distribúense nas rexións mariñas, unhas en augas frías e outras en augas cálidas. Por tanto, se a temperatura do mar sobe, as rexións cambian e con elas os microbizados móvense. Deste xeito, o rexistro de microfósiles nun lugar determinado informa os quecementos e arrefriados do clima.

Estes microfósiles, coñecidos na actualidade como compoñentes de rocas, extráense normalmente de margas ou calcarias. Por exemplo, o 80% da calcaria formada nos mares profundos do Paleoceno pode estar constituída por estes microfósiles, é dicir, por cascas de microbicidas.

Paira estudar este material, os investigadores deben tomar un anaco de calcaria e disgregarlo na auga. Nunha soa pinga desta mestura poden existir millóns de microfósiles. A continuación, estas pingas analízanse ao microscopio ou a través da lupa, xa que os fósiles adoitan ter unhas poucas micras de tamaño.

Nestes estudos cóntase, entre outras cousas, as especies e a proporción en que aparecen. En concreto, nas rocas do País Vasco identificáronse máis de 200 especies de nanofosiles de cal e 175 de foraminíferos planctónicos. Coñecendo cales son as de auga fría ou quente pódense coñecer os cambios que se produciron. E eses datos poden ser una lección de face ao futuro.

• Título do proyectoEvolución biolóxica e cambios ambientais en zonas mariñas (sub)tropicais dos Pireneos occidentais do Paleoceno inferior.
• Obxectivo A través de diferentes grupos micropaleontológicos e a estatigrafía de secuencias, determinar a evolución biolóxica e os cambios do medio ambiente nos medios mariños (sub)tropicais dos Pireneos occidentais do Paleoceno.
• Director Xabier Orue-Etxebarria Urkiza.
• Equipo de traballo X. Orue-Etxebarria, V. Pujalte, E. Apellaniz, J.I. Baceta, A. Payros, G. Bernaola, F. Caballero.
• DepartamentDepartamento de Estatigrafía e Paleontología.
• • Facultade de Ciencia e Tecnoloxía (Leioa)
• •