Cometas na visión dos computadores

2001/07/29 Kortabarria Olabarria, Beñardo - Elhuyar Zientzia

• Patenteak/Asmakizunak
• Astronautika

Explorando o espazo sen telescopio? Bo, é certo que a frase anterior non é do todo correcta. Pero como aparece nun artigo da revista Astronomy de xullo, na actualidade os computadores están comunicados entre si, e así tes á túa disposición, lector, a posibilidade de analizar en casa os datos recolleitos polos telescopios espaciais máis grandes do mundo.

De curiosidade? Imaxinemos que en lugar de desde a horta de casa co teu telescopio tes á túa disposición os mellores telescopios desenvolvidos coa última tecnoloxía mundial. Telescopio de 200 polgadas de Pombal, Telescopio Espacial Hubble ou Proxecto SOHO. Pois é o que descubriron moitos astrónomos.

Michel Oates é un deles. Durante quince anos percorreu o ceo desde a súa casa de Manchester e sempre tivo o soño de atopar algún cometa. E ese soño fíxose realidade. Agora baixa diariamente máis de 100 megabytes dos datos recolleitos por SOHO (o observador do Sol e a heliosfera) directamente do seu computador. Trátase dunha misión de 1.200 millóns de dólares (210.000 millóns de ptas./8.400 millóns de libras) desenvolvida conxuntamente por SOHO, ESA e NASA. O SOHO é una misión de observación do Sol, na que os tres aparellos recollen datos do interior do Sol e outro cinco estudan a atmosfera do Sol mediante a utilización de corografos.

Michael Oates xa atopou máis de cen cometas e aínda lembra o 6 de xuño de 2000: ese día descubriu 6 cometas novas. Michael Oates é amateur, non recibe diñeiro polos seus descubrimentos e non acode a ningún congreso. Pero paira el é moi gratificante o seu traballo e ademais recibe o recoñecemento do descubrimento.

As cámaras de SOHO recollen una serie de cometas fugaces que desaparecen ao achegarse á coroa. Oates analiza no seu computador varias imaxes á vez, o que permite ver o percorrido destas cometas até a súa desaparición.

E que fai falta paira iso? Non hai nada, basta con ter o computador de casa e o módem, xa que as imaxes de varios telescopios de todo o mundo puxéronse a disposición de calquera.

A noticia estendeuse tamén aos institutos. David Colin non tiña ningún coñecemento de astronomía, pero, coa axuda do profesor, en 1999 Rho Cassiopea comezou a estudar a variable supergigante a partir dos datos recolleitos pola Asociación de Estrelas Variables Americanas en 12 anos. O alumno comparou os datos e analizou os cambios de cor e brillo da estrela ao longo do tempo. As tarefas domésticas de Kolin paira finais de verán non eran habituais: O ciclo de pulsación principal cun período de 820 días e os períodos secundarios de 380, 510 e 645 días. Ademais, en canto ás cores, ao estar a estrela á súa última posición, cámbiase de amarelo a vermello e de negro a amarelo. Agora estuda astronomía na Universidade de Colin Montreal.

O mesmo ocorreulles a McCurdy, Gustafson e Peterson de California. Paira a obtención de puntos inscribíronse no curso "Iniciación á Astronomía". Alí, mentres estudaban como se traballan os datos astronómicos, recolleron os datos do centro de observación chileno Tololo. Ao analizar as imaxes, atoparon un obxecto en movemento. Pero o elemento atopado estaba moito máis lonxe da órbita de Neptuno en estudo. Fixéronse cálculos e déronse conta de que estaba máis lonxe que Plutón. Así descubriron o primeiro dos 100 obxectos coñecidos do cinto de Kuiper.

Finalidade do intercambio de datos

A posta a disposición dos datos ten una razón clara. Moitos proxectos avanzan impulsados por grupos de investigación de diferentes lugares do mundo. Aínda que son moi interesantes un a un, a verdadeira importancia adquírena cando se pode intercambiar. Por iso, o Observatorio paira as Observacións Virtuais (NVO, National Virtual Observatory) naceu co obxectivo de pór toda esta información a disposición dos científicos. Deste xeito, abriuse una nova forma de facer astronomía en común con astrónomos, físicos, etc. internacionais. Ao final do proxecto, os principais arquivos astronómicos do mundo estarán conectados entre si e calquera persoa poderá utilizar estes datos se dispón de conexión a Internet no seu fogar. O fin do proxecto é aínda longo, pero mentres tanto vanse completando varias bases de datos.

SkyView é una destas bases de datos. En 1994 empezou a ofrecer imaxes do Telescopio Espacial Hubble. Os usuarios elixen un punto ou obxecto celeste e SkyView proporciona o mapa de ondas de radio ou raios gamma da rexión. Utilizando os datos de SkyView, os ciberastrónomos amateurs Gnaedig e Doppler aseguraron que o asteroide AN10 non golpea a Terra até polo menos 2076. Polo menos tróuxonos tranquilidade.

Como podedes ver, non é fácil a opción que ofrecen os cibertelescopios. Aínda mellor desde a calidez doméstica, cando o universo pódese ver mesmo cando o ceo está cuberto.

Publicado en 7K