Cultura e formas de vida estrañas
2001/05/06 Imaz Amiano, Eneko - Elhuyar Zientziaren Komunikazioa
É certo que este tipo de temas non son fáciles de abordar e suscitaron numerosos debates, mesmo entre expertos. Pero bo, trataremos de explicar o porqué dunha cultura e una costume que a nós nos parecen estraños e que sirva paira reflexionar, se non é máis. Quen non viu a foto dunha vaca india que anda pola rúa? Os que estiveron alí tamén verían ás vacas nun paseo tranquilo e ao seu lado a un home pobre que non ten moito que comer. E con todo, a vaca non pode morrer e comer, porque son sacras. Visto desde a cultura occidental, non ten moito sentido. Moitos expertos afirmaron que o culto ás vacas é a principal causa da pobreza e a fame na India. Díxose que na India hai cen millóns de vacas que compiten pola comida con animais ‘inútiles’ e máis útiles e humanos. Aínda por riba, estas vacas dan moi pouco leite e son capaces de criar un ou dous tenreiros na súa vida. En calquera ano a metade das vacas da India non dan leite.
Ademais, nalgunhas rexións da India son moi estritos en canto á prohibición de matar vacas e as hostilidades foron frecuentes entre hindús e musulmáns, que cualificaron aos musulmáns como matadores de vacas (os musulmáns non matan porcos, pero matan vacas). Esta pode ser una das causas da inquietude ‘histórica’ entre India e Paquistán, entre outras.
Estas vacas, que son propiamente cebú, son moi duras e son capaces de resistir as grandes secas que abundan. A pesar da súa mala aparencia e da súa inutilidade, ao chegar as choivas son capaces de tonificarse, engrosar, criar e dar leite.
Non hai que esquecer que nas zonas rurais da India os tractores utilizan bueyes paira traballar aquí, é dicir, paira cultivar terras e levar carros (nas zonas de arroz prefiren os búfalos machos). E, por suposto, paira crear bueyes necesítanse vacas. Un campesiño occidental estaría perdido se non puidese destruír e reparar o tractor ou comprar un novo. O campesiño da India queda na mesma situación se o seu boi morre ou enferma. Por tanto, aínda que só sexa por iso, convén ter un alto número de vacas. Doutra banda, hai que ter en conta que a India non ten moito petróleo e que, por tanto, os combustibles derivados do petróleo deben ser adquiridos externamente. Se se mecanizasen os labores facilitarían as tarefas, pero tamén encarecerían enormemente os custos e hoxe en día miles e miles de agricultores que poderían sobrevivir cunha agricultura tan modesta non poderían avanzar. Comprar, coidar e reparar o tractor e, ademais, comprar combustible para que funcione. Os bueyes non esixen tanto traballo e as vacas de recambio non son custosas, xa que como dixemos son moi duras e case todo persisten pastando.
Así, a función principal das vacas da India é ser tenreiras nos bos tempos e non dar leite. Por iso un agricultor pode sufrir vacas que apenas dan leite. E ademais, o pouco leite que poden dar é moi útil paira completar a dieta.
Por outra banda, na maioría das rexións da India os bosques son escasos e non é fácil conseguir combustible paira cociñar. O petróleo tamén é caro. Entón que facer? Usar Feces de Vaca. Nos grandes campos occidentais utilízanse tractores, polo que non hai estiércol paira curar os campos, é necesario utilizar fertilizantes químicos. A maioría dos campesiños da India, afortunadamente ou por desgraza, non teñen acceso ao ciclo de ‘tractor petroleiro químico’, pero teñen moito estiércol. En cada familia hai alguén que vai perseguir á vaca da familia e que vai recibir o estiércol, porque dá un lume paira a cociña limpo e duradeiro. Ademais, mesturados con auga, fan una pasta paira pola no chan da casa. Esta pasta endurécese ao secarse e convértese nun chan fácil de limpar. Nas cidades, a tarefa da caste dos intangibles é recoller os excrementos. Da mesma maneira, os membros desta caste teñen permiso paira traballar a pel e así conseguiu a India una importante industria do coiro. Por suposto, o excremento de vaca tamén se utiliza como abono.
Na India, as vacas producen ao redor de 700 millóns de toneladas de estiércol. Preto da metade utilízase paira estiércol e a maior parte do resto paira combustibles de cociña, o que equivale a 27 millóns de toneladas de keroseno ou 35 millóns de toneladas de carbón ou 68 millóns de toneladas de madeira.
Outras tres razóns paira non matar as vacas son o estiércol, o combustible e a forma de conseguir chan paira casa.
Por tanto, se o agricultor que está máis afectado pola fame matase á vaca, obtería carne ou diñeiro durante uns días, pero ao chegar o monzón non tería vaca de engorde, ou non tería vaca de cría de tenreira e non podería substituír ao boi enfermo ou morto, ou non tería combustible paira cociñar ou non tería a posibilidade de pór un chan firme e limpo en casa. E paira seguir sendo agricultor, debería comprar un tractor paira sementar a terra, comprar combustible e comprar un cemento paira facer o chan.
Iso esixe diñeiro, e como a maioría dos campesiños non teñen ese diñeiro e non teñen acceso, una vez enchida a tripa ou malgastado o diñeiro obtido, debería ir da zona rural á cidade. Pero na India iso non é una boa oportunidade, porque as cidades enchéronse hai tempo de xente que non ten traballo.
E todo isto tamén ten que ver co medio ambiente. En definitiva, a eficiencia enerxética dunha vaca da India (o número de calorías que consome dividido polo número de calorías que achega) é do 17% e a dunha vaca occidental do 4%. É dicir, necesítase máis enerxía ou forraxe e, por tanto, máis campo e pasto paira alimentar una vaca occidental. E si necesítanse máis campos de cultivo ou pastos, necesítase una maior transformación da contorna.
Por tanto, a nós pódenos parecer estraño e incomprensible o culto ás vacas na India e paira elas iso converteuse en relixión, pero tamén é una forma socio-económica de conformación social e de equilibrio entre a poboación humana e a natureza. Iso si, non se corresponde co que nós chamamos sociedade do benestar.
E co porco que?
O hindú non é a única cultura que paira nós é curiosa”. No texto tamén mencionamos aos musulmáns. Paira os musulmáns é o porco prohibido. Á marxe da relixión, non parece que teña moito sentido, non? A eles a relixión prohíbelles comer porco, pero cando se fundaron esas relixións, nin sequera intencionadamente poderían crecer porcos durante moito tempo.
Hai que ter en conta que a relixión musulmá e xudía naceron en Oriente Próximo, o que é un territorio bastante seco. Nas paraxes abertas e semidesiertos, moitos grupos humanos eran nómades e non se podía dicir que o porco é bo paira esas vidas e esas terras. Os porcos deberán estar provistos de bosque, ou polo menos sombra, e dunha humidade mínima.
Se non hai humidade tenden a mollarse nos seus excrementos e píxeles, é dicir, vólvense sucios. Se houbo grupos humanos non nómades nos oasis e ao parecer o porco puidese durar ben, pero hai que ter en conta que o porco come de todo, así como froitos e sementes que come o ser humano. Isto esixiría que moitos dos recursos que son de utilidade paira o ser humano destínense aos porcos, reducindo a súa eficiencia ecolóxica (a menor eficiencia canto máis recursos atópanse entre o alimento basee e o produto final).
Por tanto, os porcos tampouco eran aptos paira crecer en oasis. Neste contexto é máis fácil dicir que o porco é sucio, portador de enfermidades, etc. e, finalmente, prohibir comer porco. Pois, por suposto, outras culturas ‘curiosas’, pero moitas delas poden converterse en comprensibles cunha profunda reflexión sobre os recursos ecolóxicos. Culturas que elaboran inxentes comidas de porco cada 20 anos, que constantemente se enfrontan a conflitos e guerras tribais, que afán roubar animais e mulleres da tribo veciña, culturas ás que lles gusta dicir que son donas dunha enorme riqueza, bruxarías… moitas teñen que ver coa duración do grupo e a dos limitados recursos ecolóxicos.
Publicado no suplemento Natura de Gara.
Gai honi buruzko eduki gehiago
Elhuyarrek garatutako teknologia
