Que é a laringectomía?
1990/04/01 Algaba, Jesus Iturria: Elhuyar aldizkaria
Tras a lectura deste título pódese pensar que moitos laringectomizados falan. É certo, pero falar co aire dos pulmóns ou falar da voz esofágica, é dicir, falar do aire previamente inxerido non é o mesmo.
Pero, como xorde a voz? Para que una persoa poida falar ten que cumprir unhas condicións especiais: aparello auditivo en bo estado, conexións neurosensoriales adecuadas, reservorio de aire ou pulmóns, aparello fonador ou laringe, sistema nervioso apropiado e por último, zona de eco e órganos de corte.
A laringe é un órgano vibratorio. A través das cordas de voz e outros órganos existentes modifícase a corrente de aire e créase a voz. A voz cambia na faringe, creando palabras.
Que é una persoa laringectomizada?
O laringectomizado é una persoa á que se lle quitou a laringe. Por tanto, perdeu a voz natural e debe respirar polo traqueostoma, é dicir, polo orificio que queda diante e por baixo do pescozo tras quitar a laringe. Pero, desgraciadamente, o laringectomizado é algo máis. A través da laringe podemos comunicarnos verbalmente coas persoas. Pódese dicir que é un órgano obrigatorio paira o descubrimento da nosa identidade. Aínda que algunhas laringectomizadas son as chamadas “voces esofágicas”, outras (aprox. 50-60%) non captan adecuadamente este tipo de voz.
Ademais, cando se lle di ao paciente que ten cancro e que hai que realizar una laringectomía total, a perda de voz leva asociada una depresión psíquica. Normalmente queda abatido e cambia a súa forma de ser e nalgúns casos suicídase. O malestar que xera a nova situación fai que o paciente non asimile correctamente todas as indicacións expostas.
En ocasións é necesario insistir nas indicacións sobre a enfermidade e nas consecuencias anatómicas e funcionais que vai sufrir.
Analicemos a continuación algúns factores relacionados coa laringectomía:
1.- Vida
Afortunadamente, cada vez son máis os pacientes que conseguen vivir. Neste momento a porcentaxe de supervivencias oscila entre o 60 e o 70%. Por tanto, o seguinte obxectivo é deixar a estas persoas na mellor situación paira a vida, para que a vida social, familiar e laboral sexan o máis normais posible.
2.- Falta de laringe
A eliminación da laringe é a separación entre a vía aérea e a vía dixestiva. Por tanto, o sistema vibratorio das cordas vocais desaparece e o aire dos pulmóns é expulsado do traqueostoma. En consecuencia, este aire non poderá utilizarse paira fonación.
A deglución será normal tras o período postoperatorio.
A eliminación da laringe e do esfínter glotico pode ocasionar molestias paira levantar, desatascar ou dar a luz (en mulleres) obxectos pesados. O motivo é que o aire do tórax non se pode fixar sen pechar a glotis.
3.- Traqueostoma
Cando se separa a vía respiratoria da vía dixestiva, a traquea diríxese cara adiante e o paciente deberá respirar por ela durante toda a súa vida.
O aire, ao entrar directamente ao cencerro desde o exterior, non se quenta, límpase nin se humecta. Como consecuencia irrítase a traquea e prodúcese máis mucosidad provocando tose. Pódese secar moco e formar costras. Estes poden funcionar como tapóns obstruyendo o aire.
A presenza de traqueostoma obriga ao paciente a extremar as precaucións durante o baño e a ducha.
4.- Efectos por non paso de aire polo nariz
Non pasar aire polo nariz provocará a perda de olfacto e a diminución do nivel de gusto.
Non se poderá facer honestamente nin expulsar a mucosidad.
5.- Trastornos por radioterapia
No pescozo prodúcense rixideces, fibrosis e adherencias, cambiando a anatomía.
Os tecidos irradiados se edematizan e endurecen; os músculos poden adquirir rixidez duradeira e a motricidad cambia.
Outra consecuencia da radioterapia é a modificación da secreción salival, cunha forte sequedad bucal e faringe ao principio.
6.- Problemas psicolóxicos
A perda de voz é un dos factores máis importantes na aparición de problemas psicolóxicos. Segundo diferentes estatísticas, o 50% dos problemas psicolóxicos son consecuencia directa da perda de voz.
Ter una mala enfermidade e saber si pode curarse ou non, pode provocar depresións e angustias no paciente.
Sentirse mutilado e ter un buraco no pescozo tamén poden ser causa de problemas psicolóxicos.
Noutras ocasións, saber que non poderá traballar con normalidade e, por tanto, non poderá manter á familia de forma adecuada, xera angustias.
7.- Problemas familiares
Os problemas familiares estarán condicionados polo propio paciente, a súa familia e a súa situación económica.
O cambio de personalidade e a situación psicolóxica do paciente poden dificultar as relacións familiares. A axuda familiar terá una gran importancia neste problema. Hai que axudar ao paciente e son as parellas asociadas as que máis facilmente superan estes problemas.
As relacións sexuais entre cónxuxes varían nun 40%. Ás veces aumenta a actividade sexual, pero na maioría dos casos diminúe. Ás veces débese a fatígaa do paciente, pero outras veces ao rexeitamento da parella que non pode soportar o traqueostoma.
8.- Problemas sociais
Estes problemas están estreitamente relacionados cos problemas anteriores. Os enfermos temen enfrontarse á vida, á contorna social ou aos seus amigos.
Canto mellor sexa a voz, os problemas sociais son menores, xa que pode participar nunha conversación entre amigos, por exemplo.
9.- Problemas laborais
A maioría dos pacientes abandonan o seu posto de traballo. Algúns cambian de traballo e os que seguen no anterior posto son moi poucos. Nos problemas laborais teñen moito que ver a idade, a situación foniátrica, a situación do enfermo, os cambios respiratorios, os problemas económicos, etc.
Posible a favor da laringectomizada
O principal labor dos médicos é manter a vida. Por tanto, os tratamentos cirúrxicos, quimioterápicos e radioterápicos deben ir acompañados dun control periódico dos pacientes, co fin de detectar se a enfermidade foi restaurada e dar una solución o máis rápida posible.
Una vez asegurada a vida, o noso obxectivo é proporcionar una boa calidade de vida. Paira iso, reforzar as relacións entre o cirurxián, o médico de empresa, os asistentes sociais, a familia e o propio traballador pode ser de gran utilidade.
Teoricamente o mellor é que o paciente non teña traqueostoma, respire pola vía natural e teña a voz o máis normal posible. Por tanto, debemos achegarnos a estas condicións, pero sen cuestionar en absoluto a seguridade do paciente.
Na actualidade, na liña de recuperar a voz, podemos presentar tres vías:
- Rehabilitación esofágica
- Electrolaringe
- Rehabilitación cirúrxica
Resumo histórico da recuperación de voz dos muestreados
a) No mesmo momento da laringectomía total
Xunto á laringectomía total e para que o paciente manteña a voz, a través dun procedemento cirúrxico abordaranse as técnicas cirúrxicas de comunicación do aparello respiratorio con esófago, faringe ou boca.
Nada máis empezar a realizar as laringectomías totais, o laringólogo sabía que si se conseguía pasar o aire dos pulmóns á faringe ou ao esófago sen laringe, a voz obtida (aínda que fose una colmea) era suficiente paira a comunicación.
En 1873 realizouse a primeira laringectomía total da man de BILLROTH. Un alumno, GUSSEMBAUER, foi o encargado de realizar a prótese que unía a traquea e a faringe. En definitiva, iso é o que facemos hoxe, cen anos despois.
En 1879 CASELLI e en 1886 PARK conectaron un extremo dunha prótese metálica a unha fístula faríngea e o outro extremo ao traceostoma. A través deste camiño lograron una boa voz en dúas persoas.
En 1942 BRIANI realizou una laringectomía creando un faringostoma sobre a traquea. Despois colocouse a prótese que unía a traquea e a faringe e o enfermo falou.
En 1958, CONLEY realizou una fístula traqueoesofágica mediante un tubo de mucosa da traquea ao esófago, que chegaba até a parte superior do traqueostoma. En 1960, a ASAI uniu a traquea e a faringe mediante un tubo subcutáneo. Todas estas técnicas causaban problemas á hora de tragar e as fístulas se obstruían.
Coa publicación dos traballos de SERAFINI en 1970 deuse un paso importante na recuperación da voz dos laringectomizados. Aínda que os resultados fonatorios eran bos, producíanse problemas de deglución e requiríase un gran número de novos cortes. En consecuencia, esta técnica foi descartada.
En 1973 deuse a coñecer a técnica do fonatorio neoglotis de STAFFIERI e en breve comezamos a aplicar todos os otorrinolaringólogos. Tras a laringectomía total, foi a máis utilizada nas técnicas de recuperación de voz dispoñibles. Pero aquí tamén o problema da deglución non se resolve correctamente.
En 1978 AMATSU describe o seu método paira a fistuloplastia fonatoria primaria. Realizou una fístula entre a traquea e o esófago, facendo un pediculo membranoso coa parte posterior da traquea.
En 1981 PANJE propuxo un método de recuperación de voz paira persoas laringectomizadas. No mesmo momento en que se retira a laringe colocarase una prótese interposta entre a traquea e o esófago.
Tamén en 1981, eu mesmo, xunto cos meus colaboradores, empecei a realizar un cambio persoal de técnico AMATSU. Posteriormente conseguimos o que queriamos e informarémosvos noutro artigo desta técnica.
En 1983 HERRMANN presentou a súa técnica de glotoplastia, colocando una prótese entre a traquea e o hipofaringe.
No ano 1984 NIJDAN e os seus colaboradores propuxeron colocar a prótese de Groningen no mesmo momento en que se realiza a laringectomía total.
En 1985, HAMAKER, BLOM e SINGER propuxeron utilizar as súas próteses no mesmo momento en que se realiza a laringectomía total.
b) Recuperación de voz en persoas que xa están laringectomizadas
A
fistuloplastia é máis moderna que a historia dos fonatorios secundarios. Aínda que neste campo o inicio da era moderna foi dado por ASAI, hai outros que hai que mencionar.
En 1924, DELAVAN conectou a traquea e faringe dun paciente. Baixo a lingua realiza una fístula externa á faringe e conéctaa mediante unha prótese ao estoma traqueal.
Catro anos despois o SCURI operou de fístula entre a traquea e a faringe dun paciente, capaz de dicir palabras cando cubría o traqueostoma co dedo.
En 1931 GUTTMAN formou nunha laringectomizada una fístula traqueoesofágica cunha agulla diatermica. Esta paciente conseguía una gran voz cubrindo o traqueostoma co dedo.
Entre 1942 e 1959, BRIANI publicou varios casos de recuperación de voz tras laringectomía total. Inicialmente, o túnel cutáneo foi cara abaixo e cara atrás unindo ao esófago. Posteriormente realizou un cambio e desenvolveu a fístula recta, creando un faringostoma sobre o traqueostoma desde a liña central cara á esquerda. Este faringostoma conéctase á traquea mediante unha complexa prótese, obtendo una boa voz e evitando a entrada de líquidos e saliva á traquea.
En 1960 ASAI comezou a realizar a súa terceira clase de laringoplastia nos que xa estaban laringectomizados. Esta técnica de ASAI foi pioneira no resto de técnicas.
En 1976, STAFFIERI deu a coñecer a técnica da súa fonatorio neoglotis. Tamén deseñou una prótese que non só utilizaba nos defectos da neoglotis. Tamén se utilizaba como cirurxía diferida naqueles que xa estaban laringectomizados.
En 1979 SINGER e BLOM presentaron a súa técnica de punción traqueoesofágica e as súas próteses fonatorias. Esta técnica de corte sufriu algúns cambios e foi utilizada por moitos laringólogos nos seus cortes.
En 1981 eu e os meus axudantes empezaron a utilizar una técnica secundaria nos que xa estaban laringectomizados. Esta técnica é similar á técnica primaria denominada ascensión traqueal.
En 1981 PANJE propuxo outro método de punción traqueoesofágica. Pode realizarse con anestesia local e de forma itinerante. Pola boca introdúcese un tubo de goma e pícase un punto da traquea.
Nós en 1981 empezamos a utilizar a técnica de SINGER-BLOM. Aínda que nun principio valiámonos/valiámosnos da anestesia xeral, despois duns cambios, valémonos da anestesia local.
En 1981 HERRMANN e KLEY presentaron no Congreso Mundial de Hungría o seu método e prótese de punción hipofaríngea.
Un ano despois o equipo de GRONINGEN presentou o novo método de punción traqueal e a nova prótese. A prótese introdúcese pola boca e no muro traqueoesofágico emprázase fóra do interior. A prótese tamén é diferente ás anteriores.
En 1982 TRAISSAC presentou una prótese fonatoria de dúas pezas. Esta prótese aplícase aos defectos da neoglotis de STAFFIERI e pacientes que non conseguiron una boa voz esofágica.
Nos últimos anos desenvolvéronse moitas novas técnicas mediante cambios técnicos en BLOM-SINGER, pero basicamente similares.
A continuación deste histórico resumo abordarase o campo técnico da enfermidade.
Gai honi buruzko eduki gehiago
Elhuyarrek garatutako teknologia
