Facendo realidade a esperanza do medicamento regenerativa

2022/03/14 Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Ingeniaritza
• Medikuntza
• Bioteknologia
• Farmakologia
• Materialak

400

Nos últimos anos a área do medicamento regenerativa espertou gran interese. Con ela búscase completar ou recuperar o funcionamento de órganos, tecidos ou partes do corpo en base a materiais e estruturas creadas no laboratorio. Estes materiais caracterízanse polo seu biocompatibilidad e a súa capacidade de integración e formación no corpo. O obxectivo conséguese combinando disciplinas como o medicamento, por suposto, pero tamén a bioloxía, os materiais, a enxeñaría e a nanotecnoloxía.

Proba diso son, por exemplo, os proxectos que se desenvolven no CICbiomaGUNE do consorcio BRTA e en Leartiker. O primeiro leva anos traballando nesta materia. Paira Leartiker é un ámbito relativamente novo, pero moi interesante e esperanzador. Son, por tanto, un bo exemplo paira ilustrar a traxectoria dos centros de investigación en medicamento regenerativa.

Naiara Laespada Agirre, responsable de comunicación do CICbiomaGUNE, explicou que o obxectivo xeral do centro é desenvolver nanomateriales que permitan o coñecemento, diagnóstico e tratamento das diferentes patoloxías. O medicamento regenerativa céntrase en tres grupos traballando na necesidade da recreación de tecidos como o tecido neuronal, o tecido cardiopulmonar, o tecido oseo e o cartílago.

En Leartiker trabállanse dúas áreas principais: alimentos e materiais. Neste último, a investigadora Izar Gorroñogoitia Uribarren céntrase en dúas áreas de investigación principalmente centrada no transporte sustentable e a saúde.

Nervios, corazón, ósos

En CICbiomaGUNE, grupo liderado pola investigadora Ikerbasque Dorleta Jimenez de Aberasturi, utilizan híbridos de materiais inorgánicos (nanopartículas) e orgánicos (polímeros, proteínas) paira producir materiais capaces de responder a diferentes estímulos. As impresoras 3d forman modelos biolóxicos complexos que analizan aspectos fisiológicos e patolóxicos como a arteria pulmonar ou o cancro de mama.

Outro exemplo dos materiais desenvolvidos en CICbiomaGUNE son as nanofibras de carbono con propiedades electroactivas. Algúns tecidos necesitan actividade eléctrica paira funcionar, como as neuronas e o corazón. Así, a investigadora Nuria Alegret Ramón desenvolve estadas condutoras 3D compostos por nanofibras de carbono e polímeros biocompatibles paira rexenerar tecidos de medula espinal, nervio ciático ou corazón. Destacan que están a ter bos resultados, como a recuperación de funcións motoras tras unha lesión na medula espinal.

O investigador de Ikerbasque, Ander Abarrategi López, pola súa banda, está a investigar no CICbiomaGUNE con materiais que rexeneran tecidos óseos vos e cartílagos. Paira iso utiliza os seus compoñentes, principalmente calcio e proteínas, paira crear estruturas biomiméticas de 3d. Ademais, no seu grupo tamén utilizan o colágeno, factores de conduta e células nai paira coñecer o proceso de formación de ósos e cartílagos. O seu obxectivo é aumentar e mellorar o proceso de osificación, desenvolvendo materiais que xa producen o óso.

O Gorroñogoitia tamén investiga a rexeneración de tecidos óseos vos e cartílago en Learticer paira ofrecer un tratamento personalizado a persoas con lesións como osteoartritis. Especifica que xunto coa investigación de biopolímeros paira enxeñaría de tecidos, están a desenvolverse hidrogeles naturais paira a posterior xeración de soportes ou estadas con impresoras 3D. Tamén se dedican á caracterización de materiais poliméricos. Os seus recursos ven limitados pola falta de instalacións paira o traballo coas células e, por tanto, a colaboración con outros centros.

Un exemplo de colaboración é o proxecto CardioPrint. 3D é un proxecto de biofabricación multifuncional avanzada paira a creación de tecidos cardíacos terapéuticos. Liderado pola Universidade de Navarra, Leartiker participará xunto a outro cinco socios. A súa función será o desenvolvemento de hidrogeles cardio-miméticos, impresos mediante modelización computacional. O obxectivo final é aplicalo ao tratamento de cardiopatías isquémicas.

Do coñecemento á clínica

Tanto no CICbiomaGUNE como en Leartiker teñen claro que o camiño que vai do coñecemento á aplicación clínica é longo e difícil. Por tanto, aínda que o obxectivo final é axudar aos pacientes, aínda terán que facer un gran traballo en todos os pasos intermedios paira ver nas clínicas os avances que desenvolven. Han interiorizado a necesidade de colaboración e interdisciplinariedad, pero tamén apuntan outros fitos.

Por exemplo, a experimentación con animais neste campo é fundamental paira demostrar a súa capacidade de rexeneración, o que implica procedementos burocráticos e implicacións éticas. Una vez comprobado o descubrimento, é necesario patentalo e seguir estritos regulamentos de ensaios clínicos paira converter a investigación obtida nunha aplicación clínica. Por tanto, os científicos teñen claro que van ter que facer un gran traballo para que os resultados das investigacións cheguen á clínica, pero están esperanzados, buscando o beneficio dos pacientes.