Proezas de Piccard (II): ...e por baixo de todas as ondas

2010/12/01 Etxebeste Aduriz, Egoitz - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Fisika
• Ozeanografia
• Biografiak
• Historia

"Ides cara abaixo. Cuberta mergullada. A media torre atópase mergullada. Desapareceu. Imos desconectar o cable telefónico". A comunicación rompeu e aos poucos entraron na escuridade. Víronse animais fosforescentes. 900 m. Continuaban cara abaixo. Quizais demasiado rápido. Podían tirar un pouco de palla, pero non tiñan tempo paira perder. A pesar de que era difícil imaxinar naquela calma, as ondas estaban na parte superior, e o anuncio dicía que ía empeorar. 2.000 m. Era un momento emocionante paira Aguste Piccard, sabía que entraba en augas desocupadas. En 1931 chéganlle os sentimentos do seu ascenso á estratosfera con Kipfer. Pero aí terminaba a comparación: esta vez non había sol, nin lúa, nin estrelas, senón escuridade. E non contaba con Kipfer, senón co seu fillo Jackes.

Era o último día de setembro de 1953. Ao sur da illa italiana de Ponza, o pai e fillo Piccard viaxaban ao batiscafe Trieste, deseñado por eles mesmos. 2.500 m. Botaron un pouco de lastre paira reducir a velocidade. 3.000 m. Necesitábano moi preto do fondo, agora si que había que tirar máis palla. Sufriron un pequeno golpe: estaban no fondo. 3.167m. Nunca houbo ninguén tan baixo (mellor devandito, ninguén volveu tan abaixo).

Lanzaron todo o lastre paira ascender. Pero non se movían. O barro de fondo suxeitaba o batisfato. Puxéronse nerviosos. Pero nun momento dado foise ascendendo. Cada vez máis rápido. Apareceron animais fosforescentes. Primeiros raios de luz. Cada vez máis claro. E por último, o batido das ondas. Os meteorólogos tiñan razón: o mar estaba máis malo.

Piccard volve romper marcas. O mesmo home que subiu globalmente á estratosfera bateu todas as marcas baixo a auga que facía o mesmo, 20 anos despois. Pero o obxectivo de Piccard non era romper marcas, senón abrir novas vías de investigación, descubrir formas de observar o que até entón non se podía observar.

E mergullarse no fondo do mar era un soño ancestral. Estudou na Escola Politécnica de Zúric e quedou fascinado por un libro do zoólogo Carl Chun. Valdivia era o relato da expedición oceanográfica. Naquela expedición lanzaban redes a profundidades moi elevadas. Nos que subían pola noite aparecían animais fosforescentes que se apagaban inmediatamente. A única maneira de observar adecuadamente a estes animais era trasladarse ao seu lugar de residencia. "Debe ser posible --pensou Piccardek-- construír una cabina que non permita que a auga entre, que aguante a presión submarina, paira poder admirar polas súas xanelas este novo mundo". Calculou que a cabina ía ser máis pesada que a auga que desprazaría, polo que tería que colgala dalgún recipiente con algunha sustancia máis lixeira que a auga. Como no caso do globo. Así naceu a primeira idea do bautizo.

O alumno converteuse en enxeñeiro e logo en físico. E a idea de explorar o fondo mariño nun "globo" non se lle quitou da cabeza. Pero antes veu á estratosfera.

Cando se deu conta de que paira investigar os raios cósmicos tiña que facer fronte á baixa presión estratosférica, pensou: "a solución está na miña cabina mergullada". Así, "contra o que todo o mundo pensa --íao a escribir - levoume o batiscafo á estratosfera".

Tras conquistar a estratosfera, Piccard volveu á idea orixinal. Quería converter o globo estratosférico en globo submarino. Paira iso solicitou financiamento á entidade belga Fonds National da Recherche Scientifique. Grazas a esta organización tamén realizou o globo estratosférico. O globo chamouse FNRS.

Una vez máis, a organización belga deulle a súa aprobación. O globo submarino chamoulle o bautizo que tiña deseñado paira 1937. Tamén comezaron a construírse, pero II. A Guerra Mundial provocou a ruptura. Renóvase en 1945 e créase a FNRS-2. Consistía basicamente nunha cabina esférica de aceiro coroada por un gran tanque de flotación. O depósito íase a encher de gasolina (máis lixeiro que a auga) e paira poder afundirse tiña dous cilindros de aceiro, cheos de granallas de ferro, que atravesaban o tanque de flotación. Grazas a este lastre afundiríase o batisfono e, una vez liberada a granalla de ferro, ascendería. Como un globo.

En 1948 realizáronse as primeiras probas en Cabo Verde. As cousas non foron do todo ben, e ademais o mal mar causou grandes danos ao FNRS-2.

Con todo, o exército francés deuse conta do valor do batiskafo e comprou o proxecto aos belgas. Farían un novo batiskafo: FNRS-3 . Piccard foi consultor en Toulon. Pero o científico non se desenvolveu ben naquel posto. Tiña pouca liberdade e as cousas non se facían ao seu gusto.

Na primavera de 1952 tivo una oferta máis tentadora. Aos pais Aguste e Jackes propuxéronlles un novo bautizo desde Trieste. Aceptaron a oferta italiana e fundaron o batiscafo Trieste. Con el marcaron 3.167 metros os pais e fillos en 1953. Pero a marca duraría pouco, xa que ao ano seguinte os franceses baixaron a 4.000 metros coa FNRS-3. Auguste retirouse ese ano, con 70 anos. Catro anos despois o exército estadounidense comprou Trieste e contratou ao seu fillo Piccard.

O 23 de xaneiro de 1960 o tenente Jackes Piccard e Donald Walsh estaban sobre o punto máis profundo da fosa mariana. Mar brusco. Ás 8:00 introduciuse a batisfora balanceando. 85.000 l de gasolina no tanque.

16 toneladas de ferro cargado e o Trieste empezou a afundirse. 200 m. Escuridade. 2.000 m. Vestidos con xerseis. Horas adiante. 9.500 m. Una explosión golpeou a cabina! Á espera do peor, os dous homes contráense. Eles non sabían, pero o que se rachou era una xanela do túnel de entrada. Vendo que todos os indicadores estaban ben, decidiron avanzar.

Ás 4 horas e 48 minutos da súa partida chegaron ao fondo. 10.916 m. Máis dunha tonelada de auga por cada centímetro cadrado paira entrar no interior. Alí estiveron 20 minutos realizando diversas medicións e observacións. E Piccard viu algo parecido a un linguado. No fondo do océano tamén había seres vivos!

A superficie saíu ás 16:56. Nunca foi tan baixo. Nunca foi tan baixo.