Lixo: un problema realmente ‘global’

2002/06/01 Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Ingurumena
• Birziklatzea

Até hai unhas décadas, os residuos xerados nos fogares utilizábanse paira alimentar ao gando ou paira fertilizar o chan. O resto vertíase simplemente ao río, ao mar, á superficie ou ao fondo da terra, pero como normalmente eran residuos orgánicos, descompúñanse e volvían ao ciclo da natureza. É o que se segue facendo nos pequenos municipios rurais.

Na maioría dos lugares, con todo, a Terra perdeu a capacidade de asimilar todos os residuos abandonados polo home. Por unha banda, a poboación creceu espectacularmente e, doutra banda, o crecemento das cidades, o desenvolvemento tecnolóxico, as actividades industriais e os novos hábitos de consumo contribuíron a que se produza moito máis lixo. Por exemplo, no pasado a sustentabilidade tíñase moi en conta á hora de elaborar instrumentos. Na actualidade estendeuse a lema ‘usar e tirar’ e moitos artigos véndense envolvidos en envases superfluos que se tiran directamente ao lixo.

Así, nos países desenvolvidos estímase que cada habitante xera cada día un quilo de residuos, mentres que fai 30 anos emitíanse entre 200 e 500 gramos. En calquera caso, o problema non é só a cantidade, senón tamén a calidade ou a composición, que se antes era compacta e case totalmente orgánica, agora adquire un volume moito maior, non é totalmente biodegradable e é cada vez máis tóxico

A principal solución que se deu aos residuos urbanos foi o depósito en vertedoiro. Isto ocasiona una serie de danos, entre os que se atopan o risco de contaminación das augas subterráneas, os microorganismos e zonas propicias paira o cultivo de ratas que son fonte de enfermidades, a deterioración da paisaxe e a xeración de malos cheiros, que evidencian a separación entre a cidadanía, ao seleccionar sempre as zonas máis pobres paira a instalación de vertedoiros.

Nos países en desenvolvemento, ao non ter desenvolvido un sistema de recollida e tratamento adecuado do lixo, o problema é aínda máis grave. Por exemplo, na capital india, Nova Deli, o lixo acumúlase en lugares que antes eran zonas verdes. 13 millóns de habitantes da cidade xeran oito mil toneladas de residuos, pero os servizos urbanos poden almacenar menos da metade. O resto queda en calquera lugar, polo que se xeran focos de infección perigosos. Entre as cidades máis sucias do mundo atópanse O Cairo, Bangkok e Cidade de México.

Buscando solucións

Hai décadas que os países industrializados apropiáronse do problema. Desde entón fóronse abrindo camiños paira dar solución. Por exemplo, as plantas de incineración reducen o espazo do lixo, de feito diminúen nun 90%. Con todo, o risco de afección á saúde e ao medio ambiente non desaparece.

Outras vías requiren a participación dos consumidores e cada vez son máis as persoas que se encargan de separar os residuos paira levalos aos colectores de reciclaxe. Políticos e organizacións como Nacións Unidas analizan o tema e propoñen algúns cambios e medidas

Con todo, o problema está no núcleo da sociedade de consumo, e mentres os métodos de produción e o estilo de vida non cambian, será moi difícil atopar una solución completa.

Vertedoiros

Os vertedoiros non só protexen aos microorganismos e ás ratas, senón que albergan a miles de persoas en vertedoiros, chabolas con materiais recolleitos entre os residuos e utilizando aparellos atopados, sendo o vertedoiro o seu lugar de traballo. Nesta situación córrese o risco de calquera catástrofe. Máis dun pensa en xullo de 2000 preto da capital de Filipinas

matanza en vertedoiro. Entón, como consecuencia das choivas, un monte de lixo de máis de 15 metros de altura caeu sobre un barrio de chabolas onde vivían preto de 60.000 persoas. Morreron case cen persoas.

Unicef denunciou que miles de nenos e nenas viven en todo o mundo da recollida de material paira vender a comerciantes polo miúdo da industria da reciclaxe, principalmente papel, plásticos, roupa, cristais e metais. O estado de saúde destes nenos é lamentable, moitos sofren a sarna e os que recollen cristais e metais ven atrapados polos cortes que se producen nas mans e os pés. Aumentan menos do necesario por sobrecarga e frecuentemente enferman por comer alimentos en mal estado.