Zumaia, espazos naturais de interese (II)

1990/05/01 Teres, Jose Luis Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Ekologia
• Geografia

A marisma de praia de Santiago é una chaira aluvial, formada por sedimentos cuaternarios e situada na desembocadura do río Urola. Na súa superficie aparece una interesante zona de vexetación, na que predomina una especie vexetal gramínea á Spartina alterniflora. Esta planta, procedente de Norteamérica, vese sometida diariamente á influencia do mar, presentando adaptacións especiais paira adaptarse a esta dura residencia. Xunto a esta gramínea aparecen outras especies halófilas, algunhas moi importantes (como o Limonium humile que aparece na imaxe). Esta especie só se atopa noutra marisma de Gipuzkoa no País Vasco, sendo a nova mención de Zumaia.

Por outra banda, na marisma de praia de Santiago, ao poder contemplar ao longo do ano diferentes aves relacionadas con estes ecosistemas, o valor ecolóxico desta zona é moi elevado. Aínda que o maior número de especies obsérvase o día de primavera e outono, na zona invernal son os grupos de gaivotas os que utilizan principalmente esta zona. A Gaivota Argéntea e a Gaivota Reidora (Gaivota Vermella) son as máis abundantes, cunha cifra de 400 no inverno. Esta pequena gaivota (39 cm) é o máis común de Europa e converteuse nunha epidemia nos territorios de cría (Holanda, Bélxica, ...). Destaca entre todas as gaivotas, con patas e pico avermellados.

Outra especie abundante na marisma de Zumaia é a gaivota argéntea, destacada nidificante das nosas costas (Ogoño-Izaro, Gaztelugatxe, Bakio, Ulia, Jaizkibel...). Esta especie de gran tamaño (56 cm) ten un peso de até un quilo. A maioría das gaivotas rochosas que se observan en Zumaia son de patas amarelas (característica típica desta especie local). Con todo, tamén ven os que baixan de Europa, coas patas de cor rosa.

Dentro da familia de gaivotas obsérvanse outras especies como a gaivota sombría (normalmente só algúns exemplares entre a gaivota argéntea), a gaivota patidificante, a charrán cruel (esta última bastante abundante nos episodios migratorios) (90-IV-13, 20 individuos), a charrán pequena...

O importante grupo de aves que aparece na marisma de Zumaia é, sen dúbida, o máis limícolas. Cando se trata dun pase de aves, o número de limicolos adoita ser bastante elevado. O 15-IV-89 400 diferentes limicolos realizaron un descanso de longo percorrido na zona citada una bonita tarde. Entre estes limicolos, o carrete común é o máis abundante (89-IV-22, 200 paxaros), pero dentro deste grupo ven outras moitas especies: avefría, ring gris, tobogán branco, chorlitejo grande, chorlitejo groso, chorlitejo mozo, zarapito con cellas, zarapito grande, arxila crujiente, pardilla. Algúns deles son invernantes pero sempre aparecen en pequenos grupos (89-XII-22, ring común 8 paxaros). Hai outros limícolas que ven de cando en vez e de forma moi regular: a cegueira, o chorlito, a abozeta, o zancudo, a caste branca e a pedrera.

O lector darase conta de que o número de especies de aves que se poden observar nesta singular marisma é moi notable e á vez moi interesante, xa que son especies típicas destes ecosistemas en perigo de extinción no noso territorio. Tamén hai algunhas especies bastante raras. O cisne común, por exemplo, observouse na marisma de Santiago. En Euskal Herria de cando en cando mencionouse, e aínda que no verán de 1987 viuse en Txingudi, ao aniñar a poucos quilómetros da nosa beira pódese pensar que son os que veñen de alí. Outra especie minoritaria e contemplada nesta zona é o paita común. Ademais, podemos citar as seguintes especies que se observan de forma irregular: o ganso, o ánade txistulari, o pato salvaxe e o garceta común

Como colofón ao grupo de aves, destacamos algunhas observacións. Cando falamos de Bedua, repetimos que era un lugar moi apropiado paira as distintas aves, e tanto en Bedua como na praia de Santiago, a maioría das que se atopan na marisma utilizan estes dous marabillosos lugares á vez, dependendo da influencia mariña. Por iso, consideramos que estas dúas zonas deben ser protexidas formando un único sistema entre ambas. Por outra banda, cando se protexen este tipo de zonas (neste caso paira a protección das aves) “prohíbese a caza”, pero sendo realista, dado que as zonas que se queren protexer son moi pequenas a poucos metros dos seus límites, non parece lóxico que esa prohibición non sirva. No entanto, nun futuro poderiamos falar deste tema e de momento seguiremos describindo toda esta zona.

Esta praia, co sistema vexetal das últimas praias dunares que quedan en Gipuzkoa, é única xunto coa de Zarautz. Por iso, as plantas que viven nelas atópanse en perigo de extinción, dependendo da desaparición destes lugares de vida. É moi triste que a boa especialización que tiveron que conseguir estas plantas paira poder vivir nelas ao longo do ano, envíeselles a picota polos marabillosos chiringuitos, as rutas de cemento, os aparcadoiros... e, por suposto, con elas estas marabillosas plantas. Pensa que vivir en praias e dunas é moi difícil. Por unha banda a area non é moi compacta e o vento é moi fácil de levar a todos os lados.

Por iso, tiveron que desenvolver fortes aparellos radiculares. Por outra banda, a permeabilidade da area fai que a auga se filtre con gran facilidade, e tamén cando se necesita auga, é o problema. Paira liquidar todo isto, algúns conseguiron sistemas de retención de auga cando chove e outros con raíces longas. Ademais, nestes ecosistemas a forza do sol ou do vento é moi forte. Así mesmo, tendo en conta a salinidade que o mar envía a través das partículas de auga e por suposto a presión que se exerce nestas zonas, é evidente que as condicións de habitabilidade son moi duras e que estas plantas merecen outro tratamento, sendo moi apropiadas paira realizar diferentes investigacións.

É por iso que a proposta da Deputación Foral de Gipuzkoa para que esta zona sexa protexida, non só é xusta, senón necesaria e necesaria desde hai tempo. No entanto, considérase conveniente que durante a execución da presente proposta, o afectado adopte una serie de medidas mínimas, como son a recollida e o lume en determinados lugares, a limpeza da zona, a información xeral, o control exhaustivo da vexetación, etc.

No entanto, aínda que non se mencionan algunhas especies, se o lector desexa recibir información xeral e detallada sobre a vexetación desta zona, atoparao en dous libros que se atopan na rúa: “Catálogo floristico de Alava, Biscaia e Guipúzcoa” e “A Vexetación da Comunidade Autónoma do País Vasco”, elaborados por diferentes autores locais e publicados polo Goberno Vasco en castelán.

Como xa se indicou, tratamos de mencionar as principais riquezas ecolóxicas deste ecosistema da zona de Zumaia, que aínda nos queda por mencionar a terceira. Pero mentres tanto, estamos convencidos de que se vos darais una volta por estes lugares, aínda que sexa a peor época do verán, darédesvos conta da beleza que teñen cando ides pola mañá ou pola tarde.