Madeira á luz da Lúa

2001/10/01 Galarraga Aiestaran, Ana - Elhuyar Zientzia Iturria: Elhuyar aldizkaria

• Industria

Na curta de árbores, a tradición sobre a influencia da Lúa tamén é grande. Sen coñecemento da investigación científica, os baserritarras e silvicultores seguen as tradicións comunicadas oralmente por xeracións anteriores. Entre estes usos, a Lúa ten una gran importancia, xa que a época da Lúa é a adecuada paira seméntaa, poda, recolección ou curta das plantas.

No sector forestal mantéñense os usos relacionados coa Lúa en moitos lugares de Euskal Herria.

En Euskal Herria consérvanse moitos proverbios e costumes sobre a talla de árbores. Por exemplo, moitos creen que é conveniente lanzar o carballo en cuarto menguante e no inverno. En cambio, din que si se corta o haxa na lúa menguante, enseguida soa a pipia, polo que se bota na lúa crecente. En moitos lugares aparece a castaña, o carballo e a noz en cuarto menguante, e o aliso e a acacia en crecente. Con todo, estes costumes non sempre coinciden nin coas que miran o aspecto das follas: Aínda que desde a Asociación Forestal de Gipuzkoa dise que as árbores de folla dentada deben cortarse en cuarto menguante e outros en crecente, outros non están de acordo.

Ademais, algúns silvicultores tamén consideran o zodiaco e seguen as indicacións de Rudolf Steiner. Di que ao pasar a Lúa por diante de una constelación, a influencia desta constelación sobre as plantas aumenta, polo que hai que ter en conta os catro elementos (lume, auga, terra e aire).

Pero o do zodiaco ao seu ao redor é novo, pero non ocorre o mesmo co calendario establecido pola Igrexa. A introdución de certos costumes dos sacerdotes nos labores de caserío e bosque fixo que en máis dunha ocasión prodúzase una contradición entre datas relixiosas e períodos lunares (Venres Santo, sempre lúa chea).

Ante estas contradicións, o experto Jakoba Errekondo ten a súa opinión. Na súa opinión, á marxe da relixión e das crenzas, o uso que se pretende dar á madeira determina cando hai que tallar as árbores. A miúdo dáse un uso concreto a cada especie arbórea. Por iso, adóitase dicir que esta árbore debe ser tallado nun período de lúa concreto. Pero si quérese utilizar o mesmo árbore paira outra cousa, talvez sexa conveniente cambiar o momento de tiralo. Por tanto, o haxa tírase en agosto e a lúa crecente porque se quere facer aceiros ou telos sempre mollados. E, do mesmo xeito que o carballo, as árbores que habitualmente se tallan na lúa menguante adoitan ser necesarios paira a construción ou paira a longa duración.

De feito, a Lúa incide na circulación da suor das árbores. A suor é una sustancia acuosa que as raíces absorben do chan e é rica en elementos nutritivos. Elévase desde os tubos dunha capa interna do tronco até as follas, onde se produce a fotosíntesis e convértese nunha sudoración morta que descende polas tubaxes superficiais do tronco.

O momento adecuado paira a derriba depende do uso que se queira dar á madeira.

Dependendo da cantidade de suor que teña o tronco, a madeira ten unhas características ou outras. En Lúa Crecente a árbore súa moito e a madeira será flexible, lixeira e mollada. En cuarto menguante, a circulación da suor é en sentido contrario e baixa do tronco ás raíces, polo que a madeira será dura, seca e resistente. Canto máis súa a madeira, maior é o risco de sufrir ataques de fungos e xilófagos, xa que o tronco contén os nutrientes e a humidade que necesitan estes microorganismos nocivos. Así, se a árbore expúlsase na época de menor sudoración, garántese de forma natural a sustentabilidade da madeira. Por tanto, o momento de tirar elixirase sabendo o uso que se lle queira dar á madeira, xa que o período lunar esixe unhas características ou outras.

Doutra banda, hoxe en día as serrerías traballan sen cortes e necesitan troncos en todas as épocas, polo que á Lúa non se lle mira o mesmo que antes. O refugallo por especie e uso suporía un encarecemento do proceso, entre outras cousas, pola necesidade de preparar os almacéns de forma expresa e pola dificultade da organización. Ademais, paira a fabricación de papel ou aglomerados, por exemplo, non importa a cantidade de suor nin a humidade do tronco. En consecuencia, o piñeiro radiata vértese durante todo o ano.

Na actualidade, as serrerías traballan constantemente e necesitan troncos en todas as épocas.

Ademais, as investigacións científicas realizadas non coinciden, polo que, a falta de conclusións claras, cada un segue o seu propio criterio. Por exemplo, na revista publicada en novembro do ano pasado pola Asociación Forestal Suíza danse a coñecer diferentes estudos sobre a talla de árbores. Nestes estudos compáranse as características das árbores talladas nos diferentes períodos lunares, resultando que as características da madeira non experimentan variacións significativas en función do momento da talla. Segundo os investigadores, aínda que os costumes que perduraron durante centos de anos fan pensar o contrario, na creación das vellas leis baseadas nos costumes participaron outros actores: o clima, a localización xeográfica, os intereses das autoridades, etc.

Con todo, á marxe da experiencia e as tradicións, existen outros estudos científicos que obteñen un resultado totalmente contrario. Parece que as conclusións decisivas sobre a incidencia da Lúa requirirán máis investigacións. Mentres tanto, esperamos a resposta a esta pregunta: até que punto é a forza da Lúa?